Khi đứng trước quyết định sắm một thiết bị công nghệ mới có màn hình, chúng ta thường có xu hướng ưu tiên các tấm nền OLED. Lý do đơn giản là chúng mang lại trải nghiệm hình ảnh tuyệt vời, vượt trội về màu sắc và độ tương phản. Tuy nhiên, đó không phải là toàn bộ sự thật về công nghệ này. Có một số vấn đề thực sự mà bạn cần tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi bỏ ra một khoản tiền không nhỏ cho một chiếc màn hình OLED. Việc nắm rõ những nhược điểm tiềm ẩn sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn sáng suốt, phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng và tránh những hối tiếc về sau.
1. Nguy Cơ Lưu Ảnh (Burn-in) Vẫn Hiện Hữu Trên Màn Hình OLED
Màn hình OLED đặt trên bàn làm việc, hiển thị nội dung HDR sống động nhưng có nguy cơ lưu ảnh theo thời gian
Bạn có thể đã nghe nói rằng các tấm nền OLED hiện đại đã “giải quyết” được vấn đề lưu ảnh (burn-in), nhưng điều đó không hoàn toàn đúng. Bất kể nhà sản xuất tuyên bố có bao nhiêu cơ chế bảo vệ, nếu bạn hiển thị các yếu tố tĩnh – như thanh tác vụ (taskbar), thanh dock ứng dụng, hoặc thậm chí là cửa sổ trình duyệt cố định – trong thời gian dài, nguy cơ lưu ảnh vĩnh viễn trên màn hình OLED vẫn là có thật.
Hiện tượng này sẽ không xuất hiện ngay lập tức mà có thể mất vài tháng. Sau đó, bạn có thể nhận thấy một hình ảnh mờ nhạt “bị bóng ma” không bao giờ biến mất hoàn toàn. Hầu hết người dùng màn hình OLED sẽ không gặp phải vấn đề này, đặc biệt nếu họ sử dụng màn hình cho nhiều tác vụ khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn làm việc với cùng một bố cục hàng ngày hoặc chơi game với giao diện người dùng (UI) cố định, đây là điều cần lưu ý. Có rất nhiều bài đăng trên các diễn đàn chuyên về màn hình OLED, như subreddit /r/Monitors, chi tiết về những vấn đề lưu ảnh này.
2. Hầu Hết Màn Hình OLED Khó Đạt Độ Sáng Đỉnh Cao
Hai màn hình OLED gắn trên giá đỡ VESA, thể hiện không gian làm việc chuyên nghiệp nhưng độ sáng có thể hạn chế trong môi trường đủ sáng
TV OLED nổi tiếng với hiệu suất HDR (High Dynamic Range) đáng kinh ngạc, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng với màn hình máy tính. Thực tế, nếu bạn kiểm tra các mẫu màn hình OLED bán chạy nhất trên các nhà bán lẻ lớn như Amazon hoặc Best Buy, hầu hết thậm chí còn không liệt kê độ sáng đỉnh (peak brightness) trong bảng thông số kỹ thuật của chúng.
Màn hình OLED được chế tạo khác biệt so với TV OLED, đó là lý do tại sao chúng không thể đạt được độ sáng đỉnh cao như các đối tác TV của mình – hoặc thậm chí là một số màn hình LCD cao cấp. Mặc dù đây không phải là vấn đề trong môi trường tối, nhưng nó sẽ trở thành một nhược điểm lớn trong môi trường có ánh sáng mạnh, nơi khả năng hiển thị bị ảnh hưởng đáng kể. Màn hình OLED vẫn cung cấp độ tương phản xuất sắc, nhưng nếu không có độ sáng đỉnh cao, nội dung HDR sẽ không thể “bùng nổ” một cách trọn vẹn như mong đợi.
3. Khả Năng Hiển Thị Văn Bản Của OLED Chưa Thật Sự Sắc Nét
Minh họa bố cục điểm ảnh phụ (subpixel) khác nhau của tấm nền OLED trên màn hình Asus và LG, ảnh hưởng đến độ rõ nét văn bản
Một trong những nhược điểm ít được đánh giá đúng mức của màn hình OLED là cách chúng xử lý văn bản. Về lý thuyết, bạn có thể mong đợi chúng sắc nét như – nếu không muốn nói là sắc nét hơn – màn hình LCD. Tuy nhiên, do cách sắp xếp điểm ảnh phụ (subpixel arrangement) trong nhiều tấm nền OLED, văn bản thường xuất hiện hơi mờ hoặc có viền màu.
Trong khi hầu hết màn hình LCD sử dụng bố cục điểm ảnh phụ RGB truyền thống, các mẫu OLED phổ biến từ các thương hiệu như LG và Samsung lại sử dụng các bố cục thay thế như RGWB và triangle-RGB. Vì hệ điều hành Windows không được tối ưu hóa cho những bố cục này, điều đó có thể dẫn đến các vấn đề rõ ràng về độ sắc nét của văn bản. Hiện tượng này không phải lúc nào cũng dễ nhận thấy ngay từ đầu, nhưng một khi bạn đã phát hiện ra, sẽ rất khó để bỏ qua. Nếu công việc hàng ngày của bạn liên quan đến việc viết, đọc hoặc lập trình trong nhiều giờ, bạn có thể sẽ ưu tiên khả năng hiển thị chính xác hơn của một màn hình LCD chất lượng cao so với những gì màn hình OLED thường cung cấp.
4. Tuổi Thọ Tấm Nền OLED Kém Bền Hơn LCD
Cận cảnh chi tiết hiển thị trên màn hình gaming OLED, minh họa khả năng tái tạo hình ảnh nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro suy giảm tuổi thọ điểm ảnh
Sự khác biệt cơ bản nhất giữa tấm nền OLED và LCD nằm ở loại công nghệ hiển thị được sử dụng bên dưới. Chữ “O” trong OLED là viết tắt của “Organic” (hữu cơ) – và đó không hẳn là tin tốt. Không giống như tấm nền LCD sử dụng vật liệu ổn định hơn, các điểm ảnh trong màn hình OLED sẽ suy giảm theo thời gian. Điều đó có nghĩa là độ sáng sẽ từ từ mờ đi, và trong một số trường hợp, màu sắc có thể bắt đầu bị lệch.
Nếu bạn là người dùng thường xuyên (power user), để màn hình bật trong thời gian dài hoặc thường xuyên chạy các nội dung HDR nặng, sự hao mòn có thể xuất hiện sớm hơn dự kiến. Mặc dù các nhà sản xuất sử dụng các kỹ thuật như dịch chuyển điểm ảnh (pixel shifting) và giới hạn độ sáng (brightness limiting) để giảm thiểu điều này, nhưng các vật liệu bên trong vẫn nhạy cảm và sẽ bị suy giảm. Nếu bạn có ý định giữ màn hình OLED trong hơn năm năm, cuối cùng bạn có thể nhận thấy rằng nó không còn sáng hoặc sống động như khi mới mua.
5. Giá Thành Cao – Không Phải Lúc Nào Cũng Đáng Giá Hơn
Màn hình cong OLED gắn trên tay đỡ, tượng trưng cho chi phí đầu tư cao và cân nhắc giá trị thực tế so với các lựa chọn LCD
Và cuối cùng, một trong những lý do chính khiến nhiều người cân nhắc kỹ trước khi mua màn hình OLED cho thiết lập của mình chính là chi phí. Màn hình OLED không hề rẻ. Trên thực tế, hầu hết màn hình OLED có giá gần gấp đôi so với các đối tác LCD của chúng. Và với số tiền đó, không phải lúc nào chúng cũng mang lại giá trị tốt nhất.
Chắc chắn, bạn sẽ có được màu đen sâu và độ tương phản ấn tượng. Nhưng khi đặt điều đó lên bàn cân với các rủi ro về lưu ảnh, độ sáng đỉnh thấp hơn và tuổi thọ suy giảm nhanh hơn, thì giá trị tổng thể của sản phẩm có thể giảm xuống. Tấm nền OLED có ý nghĩa hơn trên TV thông minh, nơi bạn chỉ sử dụng chúng vài giờ mỗi ngày. Nhưng đối với một thiết bị bạn sử dụng hàng ngày trong nhiều giờ liền, rủi ro có thể không xứng đáng. Thay vào đó, bạn có thể cân nhắc một màn hình LCD cao cấp hơn, vốn cung cấp nhiều tính năng và giá trị tổng thể tốt hơn trong tầm giá.
Mặc dù vậy, nếu bạn vẫn có kế hoạch sở hữu một màn hình OLED, điều quan trọng là phải tìm được mẫu phù hợp nhất với mục đích sử dụng của mình. Bạn có thể tham khảo thêm các cách dễ dàng để phân biệt các loại màn hình OLED khác nhau, thương hiệu nào bán loại OLED nào, và loại nào có thể phù hợp nhất với nhu cầu của bạn.
