Ổ đĩa cứng (HDD) là nơi lưu trữ mọi thứ quan trọng đối với bạn, từ những bức ảnh kỷ niệm, tài liệu công việc cho đến dữ liệu cá nhân quý giá. Tuy nhiên, phần lớn người dùng lại vô tình làm hỏng ổ cứng của mình thông qua những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại. Ổ cứng HDD có thể hỏng sớm hơn dự kiến, và nguyên nhân luôn đến từ những sai lầm có thể phòng tránh được mà ít ai để ý tới. Để đảm bảo tuổi thọ và hiệu suất của thiết bị, cũng như bảo vệ an toàn cho dữ liệu, hãy cùng thuthuathot.com tìm hiểu 6 thói quen phổ biến đang âm thầm hủy hoại ổ cứng của bạn và cách khắc phục chúng.
1. Tắt Máy Tính Không Đúng Cách
Tôi rùng mình mỗi khi thấy ai đó rút thẳng dây nguồn để tắt máy tính. Hành động này có vẻ nhanh chóng và vô hại, nhưng thực tế ổ cứng của bạn đang phải vật lộn để hoàn tất các thao tác ghi dữ liệu khi nguồn điện bị cắt đột ngột.
Trong những khoảnh khắc đó, đầu đọc/ghi của ổ đĩa được đặt trên các đĩa quay (platters) đang xoay với tốc độ cao. Việc tắt máy đột ngột buộc chúng phải “đỗ khẩn cấp”, có khả năng làm hỏng các khu vực dữ liệu hoặc gây hư hại vĩnh viễn cho các bộ phận cơ khí bên trong. Điều đáng lo ngại là nhiều người nghĩ rằng một lần tắt máy không đúng cách sẽ không thành vấn đề. Nhưng những hư hại nhỏ này tích tụ dần theo thời gian, từ từ làm giảm độ tin cậy của ổ đĩa cho đến khi nó hỏng hoàn toàn.
Giải pháp rất đơn giản: luôn sử dụng quy trình tắt máy đúng cách của Windows hoặc tắt máy bằng phím tắt để tiết kiệm thời gian. Nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng mất điện, tốt hơn hết nên đầu tư một bộ Lưu Điện Liên Tục (UPS). UPS sẽ cung cấp đủ thời gian để máy tính của bạn tắt an toàn và còn mang lại nhiều lợi ích khác như bảo vệ thiết bị khỏi các sự cố về điện.
Tắt máy tính Windows đúng cách để bảo vệ ổ cứng HDD
2. Lấp Đầy Ổ Cứng Đến Dung Lượng Tối Đa
Đừng nhồi nhét file vào ổ cứng cho đến khi không còn chỗ trống. Thói quen này đang dần giết chết ổ cứng HDD của bạn, và đây là lý do tại sao nó lại quan trọng.
Khi ổ đĩa đạt đến dung lượng tối đa, Windows không thể tạo các tệp tạm thời hoặc thực hiện các hoạt động bảo trì thiết yếu. Hệ thống của bạn bắt đầu “giật cục”, liên tục tìm kiếm những khoảng trống nhỏ nhất để hoàn thành các tác vụ cơ bản. Điều này buộc ổ đĩa của bạn phải làm việc vất vả hơn nhiều lần, tạo ra nhiệt lượng và hao mòn vượt mức.
Ổ cứng của bạn cần không gian để “thở”; thông thường, 10-15% tổng dung lượng nên được để trống để đạt hiệu suất tối ưu. Việc liên tục vật lộn để tìm không gian trống cũng làm phân mảnh dữ liệu của bạn trên nhiều khu vực khác nhau, khiến ổ đĩa phải làm việc ngoài giờ trong mọi thao tác tệp. Máy tính của bạn có thể chậm như rùa chỉ vì bạn đã bỏ qua các cảnh báo về dung lượng lưu trữ.
Nếu bạn muốn lấy lại không gian, hãy bắt đầu bằng cách xác định những gì đang chiếm đầy ổ cứng của bạn và xóa các tệp không cần thiết. Làm như vậy sẽ cải thiện hiệu suất và kéo dài tuổi thọ ổ đĩa của bạn.
Màn hình hiển thị dung lượng ổ đĩa máy tính Windows gần đầy
3. Nhiệt Độ Cao Là Kẻ Hủy Diệt Thầm Lặng Của HDD
Nhiệt độ cao hủy hoại ổ cứng HDD theo những cách mà hầu hết mọi người không bao giờ nhận ra. Các ổ cứng quá nóng có thể trông vẫn bình thường bên ngoài, nhưng chúng thường hỏng chỉ trong vài tháng do hư hỏng nhiệt tích tụ.
Ổ cứng chứa các bộ phận cơ khí chính xác có khả năng giãn nở và co lại theo sự thay đổi nhiệt độ. Khi các bộ phận này quá nóng, dung sai giữa đầu đọc/ghi và các đĩa từ sẽ thay đổi, gây ra lỗi dữ liệu và hư hỏng vĩnh viễn.
Phần lớn, quạt bị tắc bụi và lỗ thông hơi bị chặn tạo ra điều kiện như lò nung bên trong vỏ máy tính. Hãy kiểm tra nhiệt độ ổ đĩa của bạn thường xuyên — bất cứ thứ gì trên 55°C (131°F) đều đáng lo ngại, và nhiệt độ trên 60°C (140°F) là dấu hiệu của rắc rối lớn. Bạn nên vệ sinh máy tính để bàn của mình vài tháng một lần, đặc biệt là quạt và các lỗ thông hơi, để đảm bảo luồng không khí thích hợp xung quanh các ổ đĩa.
Hãy cân nhắc việc bổ sung thêm quạt tản nhiệt cho vỏ máy hoặc đặt máy tính cách xa các nguồn nhiệt. Ổ cứng HDD hoạt động tối ưu trong môi trường mát mẻ, thông thoáng, và việc duy trì nhiệt độ phù hợp có thể kéo dài đáng kể tuổi thọ của chúng.
Minh họa sự gia tăng nhiệt độ có thể gây hại cho linh kiện ổ cứng
4. Di Chuyển Máy Tính Khi Đang Hoạt Động
Bên trong ổ cứng, các đầu đọc/ghi siêu nhỏ lơ lửng chỉ vài nanomet trên bề mặt đĩa quay với tốc độ 7.200 vòng/phút. Bất kỳ chuyển động đột ngột hoặc rung động nào cũng có thể khiến các đầu đọc này va chạm vào bề mặt đĩa — một lỗi nghiêm trọng gọi là “head crash” (đầu đọc va chạm).
Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng cũng có thể gây ra vấn đề. Nếu bạn di chuyển máy tính khi nó đang chạy, điều đó có thể tạo ra những rung động buộc các cơ chế bên trong ổ đĩa phải làm việc vất vả hơn để duy trì vị trí chính xác. Sự bù trừ liên tục này làm tăng tốc độ hao mòn của các linh kiện. Mặc dù máy tính xách tay có khả năng chịu chuyển động tốt hơn nhờ thiết kế chống sốc, nhưng ổ đĩa máy tính để bàn lại đòi hỏi sự ổn định tuyệt đối.
Giải pháp rất đơn giản: luôn tắt nguồn máy tính trước khi di chuyển. Nếu bạn bắt buộc phải di dời một hệ thống đang hoạt động, hãy di chuyển nó chậm rãi và ổn định, tránh mọi chuyển động giật cục. Tốt hơn nữa, hãy cân nhắc đầu tư vào một ổ SSD nếu bạn cần tính di động cao — nhưng nếu bạn đang sử dụng ổ HDD, hãy đối xử với nó như một thiết bị cơ khí chính xác mà nó thực sự là.
5. Không Chống Phân Mảnh HDD Thường Xuyên
Khi Windows lưu tệp, nó không phải lúc nào cũng tìm thấy không gian liền kề, và thường phân chia dữ liệu trên nhiều vị trí khác nhau trong ổ đĩa của bạn. Các đầu đọc/ghi của ổ cứng phải liên tục nhảy vòng quanh đĩa để ghép lại các tệp bị phân mảnh này. Chuyển động tìm kiếm quá mức này tạo ra sự hao mòn không cần thiết cho các bộ phận cơ khí, đồng thời khiến mọi thao tác tệp chậm hơn và căng thẳng hơn cho ổ đĩa của bạn.
May mắn thay, Windows bao gồm các công cụ chống phân mảnh tích hợp sẵn giúp sắp xếp lại dữ liệu rải rác thành các khối liền kề. Tìm hiểu cách chống phân mảnh ổ cứng HDD trong Windows có thể cải thiện cả hiệu suất và tuổi thọ của ổ đĩa.
Hãy lên lịch các phiên chống phân mảnh hàng tuần hoặc hàng tháng để giữ cho ổ cứng HDD của bạn hoạt động trơn tru. Quá trình này củng cố các tệp bị phân mảnh, giảm căng thẳng cơ học và sinh nhiệt, đồng thời làm cho hệ thống của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể. Đây là một thao tác bảo trì đơn giản nhưng có thể ngăn ngừa hư hỏng lâu dài.
6. Không Theo Dõi Tình Trạng Sức Khỏe Ổ Cứng
Bạn không thể đợi đến khi ổ cứng bắt đầu phát ra tiếng “cạch cạch” khó chịu mới kiểm tra tình trạng sức khỏe của nó — lúc đó thì đã quá muộn rồi.
Các ổ cứng HDD được trang bị công nghệ Tự Giám Sát, Phân Tích và Báo Cáo (SMART), giúp theo dõi các chỉ số quan trọng như nhiệt độ, tỷ lệ lỗi và số lượng khu vực chờ xử lý. Các số liệu này sẽ tiết lộ các vấn đề trước khi xảy ra lỗi nghiêm trọng, miễn là bạn theo dõi chúng.
Bạn có thể kiểm tra sức khỏe ổ đĩa của mình bằng CrystalDiskInfo, một tiện ích miễn phí hiển thị dữ liệu SMART ở định dạng dễ hiểu. Khi bạn thấy các dấu hiệu cảnh báo, chẳng hạn như số lượng khu vực được phân bổ lại tăng lên hoặc nhiệt độ tăng cao, đã đến lúc sao lưu dữ liệu của bạn và cân nhắc thay thế ổ đĩa.
Giao diện CrystalDiskInfo cảnh báo tình trạng sức khỏe ổ cứng HDD
Việc bỏ qua các cảnh báo màu vàng hoặc đỏ trong phần mềm theo dõi ổ cứng HDD có thể đồng nghĩa với việc bạn sẽ mất tất cả dữ liệu mà không có bất kỳ cảnh báo nào. Ngoài CrystalDiskInfo, còn có nhiều công cụ miễn phí khác cho biết liệu ổ cứng của bạn sắp hỏng hay không, giúp bạn có thời gian sao lưu dữ liệu quý giá.
Tải xuống: CrystalDiskInfo (Miễn phí)
Những thói quen tưởng chừng nhỏ nhặt này thực ra đang âm thầm hủy hoại ổ cứng của bạn mỗi ngày. Chỉ cần một vài thay đổi nhỏ trong cách bạn đối xử với chiếc ổ cứng HDD của mình có thể kéo dài thêm nhiều năm tuổi thọ cho thiết bị và quan trọng hơn là giúp bạn tránh khỏi nguy cơ mất đi những dữ liệu không thể thay thế. Hãy chủ động bảo vệ ổ cứng của mình ngay hôm nay để yên tâm hơn khi sử dụng máy tính. Bạn có thói quen nào khác ảnh hưởng đến ổ cứng mà chúng tôi chưa đề cập không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
