Hệ điều hành Windows đã trải qua nhiều thay đổi và nâng cấp đáng kể qua các phiên bản, từ giao diện đến tính năng. Tuy nhiên, giữa sự phát triển không ngừng đó, một số công cụ cổ điển tích hợp sẵn của Windows vẫn giữ vững giá trị và được đông đảo người dùng tin tưởng sử dụng. Chúng không chỉ giúp tối ưu hiệu suất, quản lý hệ thống hiệu quả mà còn cung cấp những giải pháp nhanh chóng cho các vấn đề thường gặp mà không cần cài đặt thêm phần mềm từ bên thứ ba.
Bài viết này của thuthuathot.com sẽ cùng bạn khám phá 9 tiện ích Windows tích hợp sẵn cực kỳ hữu ích, vẫn đang phát huy tác dụng mạnh mẽ cho đến tận ngày nay, giúp bạn khai thác tối đa sức mạnh chiếc máy tính của mình.
1. Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup)
Trong khi Windows 11 cho phép bạn xóa các tệp tạm thời từ ứng dụng Cài đặt và thậm chí bật Storage Sense để tự động hóa các tác vụ dọn dẹp, Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup) vẫn là một công cụ được nhiều người lựa chọn nhờ giao diện đơn giản và trực quan. Tiện ích này cung cấp cái nhìn chi tiết về những gì đang chiếm dụng không gian trên ổ đĩa của bạn, bao gồm các tệp tạm thời, nhật ký lỗi hệ thống, hình thu nhỏ và nhiều hơn nữa. Mỗi mục đều đi kèm với mô tả ngắn gọn, giúp bạn hiểu rõ những gì mình sắp xóa.
Bạn cũng có thể sử dụng công cụ này để xóa tất cả trừ các điểm khôi phục gần đây nhất trên máy tính. Nhìn chung, đây là một cách tuyệt vời để giải phóng dung lượng lưu trữ mà không lo xóa nhầm bất kỳ dữ liệu quan trọng nào.
Giao diện công cụ Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup) trên Windows, hiển thị các tùy chọn file tạm thời để xóa.
2. Lịch Sử Tệp (File History)
Có rất nhiều cách để sao lưu dữ liệu trên máy tính Windows, nhưng nếu bạn không cần một bản sao lưu toàn bộ hệ thống hay lưu trữ đám mây, Lịch Sử Tệp (File History) mang đến một giải pháp đơn giản hơn. Công cụ này tự động lưu các bản sao của tệp từ những vị trí quan trọng như thư viện, màn hình nền, danh bạ và mục yêu thích của bạn vào một ổ đĩa ngoài hoặc vị trí mạng.
Khác với các dịch vụ đồng bộ đám mây cập nhật theo thời gian thực, Lịch Sử Tệp chạy theo các khoảng thời gian đã định. Điều này giúp nó tiêu tốn ít tài nguyên hệ thống hơn nhưng vẫn đảm bảo sự an tâm cho người dùng. Bạn có thể loại trừ các thư mục không muốn sao lưu, thêm các thư mục khác, và thậm chí tinh chỉnh tần suất tạo bản sao lưu. Nếu lỡ tay xóa nhầm hoặc ghi đè một tệp quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục phiên bản trước đó bằng Lịch Sử Tệp.
Sử dụng Lịch Sử Tệp (File History) để khôi phục tệp PowerPoint đã lưu, với các phiên bản theo thời gian.
3. Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist)
Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist) là một công cụ mà bạn có thể không cần dùng hằng ngày, nhưng khi cần, bạn sẽ rất vui vì nó đã được tích hợp sẵn. Nó rất dễ sử dụng: khi bạn bè, thành viên gia đình hoặc đồng nghiệp cần giúp đỡ với máy tính của họ, bạn có thể dùng Quick Assist để dễ dàng kết nối và cung cấp hỗ trợ trực tiếp.
Vì nó được tích hợp sẵn trong Windows, bạn không cần phải tải xuống hay thiết lập các công cụ điều khiển máy tính từ xa của bên thứ ba như AnyDesk hay TeamViewer. Cả bạn và người được hỗ trợ chỉ cần khởi chạy Quick Assist, nhập một mã bảo mật và bắt đầu trong vài giây. Người hỗ trợ chọn “Help someone” để tạo mã bảo mật, trong khi người kia nhập mã đó vào mục “Get help”. Sau khi kết nối, người hỗ trợ có thể kiểm soát máy tính của người kia và sử dụng các công cụ như con trỏ laser, ghi chú và trò chuyện để hướng dẫn bạn bè khắc phục vấn đề.
Ứng dụng Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist) trên Windows 11, hiển thị tùy chọn 'Nhận trợ giúp' và 'Hỗ trợ ai đó'.
4. Bảng Ký Tự (Character Map)
Bàn phím của bạn có lẽ đã có đủ các chữ cái, số cơ bản và một vài ký hiệu. Nhưng còn những ký tự đặc biệt mà bạn thỉnh thoảng cần, như ©, ™, hay œ thì sao? Nếu may mắn, ứng dụng hoặc trang web bạn đang dùng có thể bao gồm một công cụ cho phép bạn chèn chúng. Nhưng nếu không, bạn có thể sử dụng Bảng Ký Tự (Character Map) để tìm chính xác những gì mình cần.
Bạn có thể mở công cụ này bằng menu tìm kiếm của Windows. Sau đó, chọn một phông chữ, cuộn qua lưới các ký tự và nhấp đúp vào những ký tự bạn muốn sử dụng. Chúng sẽ xuất hiện trong một hộp văn bản nơi bạn có thể sao chép vào clipboard và dán chúng vào bất cứ đâu bạn muốn. Nó đặc biệt tiện lợi khi bạn làm việc với các tài liệu kỹ thuật, viết sáng tạo hoặc nội dung đa ngôn ngữ.
Giao diện Bảng Ký Tự (Character Map) trên Windows 11, hiển thị lưới các ký tự đặc biệt có thể sao chép.
5. Giám Sát Tài Nguyên (Resource Monitor)
Nếu máy tính của bạn đột nhiên chạy chậm và bạn không chắc tại sao, Giám Sát Tài Nguyên (Resource Monitor) là công cụ mà bạn nên tìm đến. Trong khi Trình quản lý tác vụ (Task Manager) cung cấp một cái nhìn tổng quan nhanh chóng, Giám Sát Tài Nguyên đi sâu hơn nhiều và cho phép bạn theo dõi việc sử dụng hệ thống trong thời gian thực.
Bạn có thể xem chính xác mức độ sử dụng CPU, bộ nhớ, ổ đĩa và tài nguyên mạng của từng tiến trình. Chuyển đổi giữa các tab để xác định ứng dụng nào đang sử dụng nhiều tài nguyên nhất, phát hiện các tiến trình nền không cần thiết hoặc giám sát hoạt động mạng nếu có điều gì đó bất thường. Ví dụ, bạn có thể sử dụng tab Memory để xem chính xác lượng RAM mà mỗi tiến trình đang sử dụng và phát hiện các rò rỉ bộ nhớ tiềm ẩn. Và nếu tệp của bạn mất mãi mới mở hoặc lưu, tab Disk có thể giúp bạn xác định tiến trình nào đang gây áp lực lên ổ đĩa lưu trữ.
Giám Sát Tài Nguyên (Resource Monitor) trên Windows 11 hiển thị mức sử dụng mạng chi tiết của các tiến trình.
6. Giám Sát Độ Tin Cậy Windows (Windows Reliability Monitor)
Giám Sát Độ Tin Cậy (Reliability Monitor) có thể không nổi tiếng bằng Trình quản lý tác vụ hay Giám sát hiệu suất, nhưng nó lại vô cùng hữu ích. Nếu bạn đã từng muốn có một báo cáo nhanh về tình trạng máy tính của mình, đây chính là công cụ bạn cần sử dụng.
Reliability Monitor cung cấp một dòng thời gian trực quan, rõ ràng về độ ổn định của hệ thống bạn. Nó hiển thị biểu đồ hàng ngày theo dõi tình trạng hệ thống, làm nổi bật các sự kiện quan trọng, cảnh báo và cập nhật thành công bằng các biểu tượng dễ hiểu. Bạn có thể nhấp vào bất kỳ điểm nào trên dòng thời gian để xem chính xác những gì đã xảy ra vào ngày đó. Ngoài ra, mỗi ngày còn được đánh dấu trên biểu đồ với chỉ số ổn định từ 1 đến 10 để bạn có thể nhanh chóng nắm bắt được máy tính của mình đã chạy trơn tru đến mức nào.
Cửa sổ Giám Sát Độ Tin Cậy (Reliability Monitor) trên Windows 11, thể hiện biểu đồ ổn định hệ thống và các sự kiện theo ngày.
7. Ảnh Legacy (Photos Legacy)
Ứng dụng Ảnh mới trong Windows 11 đi kèm với một số tính năng ấn tượng, như nhận diện văn bản OCR, đồng bộ hóa iCloud và thậm chí cả các công cụ AI như xóa tạo sinh. Nhưng Microsoft vẫn giữ lại ứng dụng Ảnh cũ, và có một vài lý do chính đáng để sử dụng nó.
Đầu tiên, nó ít gây xao nhãng hơn, vì nó không bao gồm bất kỳ tính năng nâng cao nào có trong ứng dụng Ảnh mới. Thứ hai, nó cung cấp một trình chỉnh sửa video tích hợp sẵn cho phép bạn cắt, tách và kết hợp các clip, cũng như thêm bộ lọc, hiệu ứng và nhạc nền. Mặc dù không phải là một sự thay thế cho các công cụ chỉnh sửa video chuyên dụng, nhưng đối với các chỉnh sửa cơ bản, nó hoàn toàn có thể hoàn thành công việc.
Lưu ý rằng, không giống như các công cụ khác trong danh sách này, Photos Legacy không được cài đặt sẵn trên Windows 11. Để sử dụng nó, bạn sẽ cần tải xuống từ menu cài đặt trong ứng dụng Ảnh mới (trong phần Photos Legacy) hoặc trực tiếp từ Microsoft Store.
Thẻ chỉnh sửa video của ứng dụng Ảnh Legacy (Photos Legacy) trên Windows 11, cho phép chỉnh sửa cơ bản các clip.
8. Windows Media Player Legacy
Trước khi các danh sách phát của Spotify và các luồng YouTube chiếm lĩnh, Windows Media Player là cách để thưởng thức âm nhạc và video trên PC. Và mặc dù Microsoft đã giới thiệu một Media Player hiện đại hơn trong Windows 11, Windows Media Player Legacy cổ điển vẫn còn hiện diện.
Phiên bản cũ này tập trung vào tốc độ, sự đơn giản và tính quen thuộc. Một trong những ưu điểm lớn nhất của nó là khả năng tương thích; nó hỗ trợ một loạt các định dạng tệp và codec cũ mà ứng dụng mới có thể gặp khó khăn. Vì vậy, nếu bạn có một bộ sưu tập các tệp âm thanh cổ điển hoặc định dạng ít phổ biến, rất có thể trình phát này có thể xử lý chúng một cách dễ dàng. Ứng dụng cũng hỗ trợ các tính năng cổ điển như hiển thị trực quan, trích xuất CD, quản lý danh sách phát và thậm chí ghi đĩa CD âm thanh.
Ứng dụng Windows Media Player Legacy trên Windows 11, với giao diện cổ điển quen thuộc để phát nhạc và video.
9. Control Panel
Nếu có một công cụ cũ mà những người dùng Windows chuyên nghiệp vẫn yêu thích, thì đó chính là Control Panel (Bảng điều khiển). Chắc chắn, ứng dụng Cài đặt (Settings) hiện đã bao gồm hầu hết các tính năng thiết yếu, nhưng nó vẫn chưa phải là một sự thay thế hoàn toàn.
Một lý do khiến mọi người tiếp tục tìm đến Control Panel là sự thẳng thắn của nó. Trong khi ứng dụng Cài đặt có giao diện hiện đại, bạn thường phải đào sâu qua các menu chỉ để tinh chỉnh một thứ đơn giản, như thay đổi cài đặt bộ điều hợp mạng hoặc điều chỉnh thiết bị âm thanh.
Trên thực tế, đối với nhiều tác vụ nâng cao như quản lý tùy chọn nguồn, truy cập Lịch Sử Tệp hoặc khởi chạy Khôi phục Hệ thống, Windows vẫn chuyển hướng bạn trở lại Control Panel. Đó là lý do tại sao, đối với nhiều người, việc sử dụng Control Panel ngay từ đầu vẫn có ý nghĩa hơn.
Cửa sổ Control Panel hiển thị tất cả các mục trên Windows 11, cung cấp quyền truy cập cài đặt hệ thống nâng cao.
Kết Luận
Các công cụ tiện ích tích hợp sẵn trong Windows, dù mang tính “cổ điển”, vẫn tiếp tục chứng minh giá trị vượt thời gian của mình. Chúng không chỉ là những phần mềm được giữ lại vì mục đích hoài niệm mà còn vì khả năng thực hiện công việc một cách hiệu quả và đáng tin cậy. Dù bạn không sử dụng chúng thường xuyên như File Explorer hay Command Prompt, việc biết rằng chúng luôn có sẵn và cách sử dụng chúng có thể tạo nên sự khác biệt lớn khi bạn thực sự cần. Hãy khám phá và tận dụng tối đa những công cụ hữu ích này để tối ưu trải nghiệm sử dụng Windows của bạn!
