Khi sở hữu một chiếc màn hình mới, nhiều người dùng có xu hướng cắm vào và sử dụng ngay lập tức mà không tối ưu các cài đặt. Tuy nhiên, màn hình thường không được điều chỉnh tối ưu ngay từ khi xuất xưởng. Nó có thể quá sáng, nhiệt độ màu không phù hợp, hoặc tích hợp quá nhiều bộ lọc hậu kỳ không cần thiết. Đừng vội vàng bắt đầu công việc hay trải nghiệm chơi game của bạn cho đến khi bạn đã tinh chỉnh các thiết lập sau đây để có được chất lượng hiển thị tốt nhất và bảo vệ mắt.
1. Điều Chỉnh Cài Đặt Hình Ảnh Cơ Bản
Trước khi thực hiện bất kỳ điều chỉnh nào khác, tôi luôn ưu tiên điều chỉnh các thông số hình ảnh cơ bản của màn hình như độ sáng, độ tương phản, gamma và độ sắc nét. Những cài đặt này thường không được tối ưu theo ý muốn ngay khi mở hộp. Ví dụ, với môi trường làm việc có ánh sáng dịu nhẹ, tôi thường đặt độ sáng màn hình ở mức 60% đến 70%. Đối với gamma và độ tương phản, tôi thích cân bằng chúng để giữ cho các vùng tối có chiều sâu nhưng không bị đen hoàn toàn.
- Độ sáng (Brightness): Đây là cài đặt kiểm soát cường độ ánh sáng từ đèn nền của màn hình. Tăng hoặc giảm thông số này sẽ làm màn hình sáng hơn hoặc tối đi. Việc điều chỉnh độ sáng phù hợp với môi trường xung quanh là rất quan trọng để tránh mỏi mắt.
- Độ tương phản và Mức độ đen (Contrast & Black Levels): Các thiết lập này điều chỉnh sự khác biệt giữa các vùng sáng và tối trên màn hình. Điều chỉnh hợp lý có thể giúp hiển thị chi tiết rõ ràng hơn khi đọc văn bản hoặc chơi game, nhưng nếu điều chỉnh quá mức có thể dẫn đến mất chi tiết ở cả vùng sáng và vùng tối.
- Gamma: Gamma điều chỉnh độ sáng tổng thể của hình ảnh nhưng không tác động trực tiếp đến đèn nền màn hình. Giảm giá trị gamma sẽ làm hình ảnh có vẻ sáng hơn, nhưng rất dễ làm mất đi các chi tiết quan trọng trong những khoảnh khắc sáng chói của game hoặc phim.
- Độ sắc nét (Sharpness): Cài đặt này ảnh hưởng trực tiếp đến các cạnh của vật thể và văn bản hiển thị trên màn hình của bạn. Một chút sắc nét bổ sung có thể giúp làm rõ các chi tiết, nhưng nếu tăng quá mức, hình ảnh có thể xuất hiện các hạt nhiễu (graining) hoặc các lỗi hình ảnh khác (artifacts).
Cá nhân tôi thường giữ độ sắc nét ở mức khoảng 30 đến 40. Ở mức này, các chi tiết được làm nổi bật mà không gây ra hiện tượng nhiễu. Ngoài ra, tôi cũng thường đặt cài đặt khử răng cưa (anti-aliasing) trong các trò chơi ở mức rất thấp, vì tôi không thích hiệu ứng làm mờ mà nó gây ra.
2. Tắt Chế Độ Ánh Sáng Xanh (Blue Light Mode)
Tôi không có ác cảm với chế độ ánh sáng xanh (chế độ này khá tiện lợi cho năng suất làm việc), và tôi đã từng sử dụng nó khi viết bài. Tuy nhiên, gần đây tôi đã chuyển sang dùng chế độ tối (dark mode) hoàn toàn. Một lý do chính là tôi không thích tông màu cam mà chế độ ánh sáng xanh tạo ra. Cảm giác như tôi luôn nhìn màn hình qua một chiếc kính râm vậy.
Cách tắt tính năng Night light trên Windows 10 để tối ưu hiển thị
- Trên Windows: Mở Settings > Display. Trong mục Color, đảm bảo Night light được đặt thành Off.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Night Shift. Bạn có thể tắt hoàn toàn, điều chỉnh cường độ hoặc thiết lập lịch trình.
Ngoài ra, bạn cũng có thể cần tắt chế độ ánh sáng xanh trong menu hiển thị trên màn hình (OSD) của màn hình, dù điều này có thể khác nhau tùy thuộc vào từng mẫu màn hình.
Tôi thường chơi game trên cùng một chiếc máy tính, và chế độ ánh sáng xanh làm giảm chất lượng hình ảnh đáng kể. Thay vì phải liên tục chuyển đổi cấu hình hoặc tắt chế độ ánh sáng xanh trong cài đặt, tôi đã quyết định loại bỏ nó hoàn toàn và chỉ sử dụng chế độ tối. Cách này tiện lợi hơn rất nhiều.
3. Thay Đổi Nhiệt Độ Màu (Color Temperature)
Tôi thường bị ám ảnh bởi nhiệt độ màu rất lâu sau khi mở hộp một chiếc màn hình mới. Vì tôi chơi rất nhiều game PC, mục tiêu của tôi là tìm được nhiệt độ màu phù hợp với càng nhiều trò chơi càng tốt. Tôi thích nhiệt độ màu lạnh hơn, khoảng 5000K trở lên, vì tôi thường chơi nhiều game thế giới mở và RPG. Nhiệt độ này thêm một sắc xanh đẹp mắt cho bầu trời, làm nó trông tự nhiên hơn.
Ví dụ, tôi không thích tông màu vàng đỏ của game Horizon Forbidden West. Với sự trợ giúp của một bản mod và nhiệt độ màu lạnh hơn, ánh sáng vào ban đêm trong game trông tuyệt đẹp trên nền trời xanh hơn, không còn vẻ xám xịt nữa.
4. Thiết Lập Tần Số Quét (Refresh Rate) Màn Hình
Một chiếc màn hình mới có tần số quét cao hơn 60Hz thường sẽ mặc định ở 60Hz cho đến khi bạn tự mình thay đổi. Cài đặt tần số quét của màn hình phụ thuộc vào phần cứng của bạn. Ví dụ, nếu bạn có một bộ vi xử lý Intel Core i9 14900K và card đồ họa RTX Nvidia 4070 Super? Chạy game ở tốc độ khung hình vượt quá 60 FPS hoàn toàn khả thi, vì vậy hãy điều chỉnh tần số quét của màn hình lên một mức cao hơn.
Hướng dẫn thay đổi tần số quét màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Settings > System > Display > Advanced display settings. Trong menu thả xuống dưới mục Refresh rate, hãy thay đổi giá trị theo nhu cầu của bạn. Ngoài ra, nếu bạn là game thủ, bật chế độ tần số quét thích ứng (VRR) sẽ giúp giảm hiện tượng xé hình, tương tự như công nghệ G-Sync của Nvidia và FreeSync của AMD.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Refresh rate. Bạn sẽ thấy tùy chọn “ProMotion”, cho phép tần số quét lên đến 120Hz.
Bạn cũng có thể thay đổi cài đặt hiển thị trên Linux, nhưng trải nghiệm sẽ khác nhau tùy thuộc vào bản phân phối Linux bạn đang sử dụng.
5. Điều Chỉnh Cài Đặt Tiết Kiệm Năng Lượng
Tôi hoàn toàn ủng hộ việc tiết kiệm năng lượng, nhưng tôi không thích một chiếc màn hình tự động điều chỉnh độ sáng. Như đã đề cập, độ sáng màn hình của tôi đã được đặt ở mức phù hợp, ngay cả khi tôi kéo rèm và để ánh sáng tự nhiên chiếu vào. Tôi không cần màn hình tự động “chỉnh sửa quá mức”.
Tôi cũng không quan tâm đến các chế độ tiết kiệm năng lượng làm giảm ánh sáng xanh, ví dụ như chức năng Smart Energy Saving của LG. Tuy nhiên, điều tôi thực sự kích hoạt là hẹn giờ ngủ (sleep timers). Tôi là người hay quên, và đôi khi tôi quên tắt màn hình khi kết thúc công việc vào ban đêm. Việc có một bộ hẹn giờ tự động tắt màn hình sau vài phút không hoạt động đã giúp kéo dài đáng kể tuổi thọ của các màn hình tôi sở hữu. Đó cũng là cách riêng của tôi để tiết kiệm năng lượng, thay vì phụ thuộc vào các tính năng như tự động điều chỉnh độ sáng.
6. Tối Ưu Độ Phân Giải và Sắp Xếp Màn Hình
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng màn hình, bạn có thể muốn kiểm tra lại cài đặt độ phân giải. Hầu hết các màn hình đều mặc định ở độ phân giải cao nhất mà chúng có thể xuất, nhưng đó không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất và có thể gây ra các vấn đề về độ phân giải. Nếu bạn là một nhà văn, việc đặt độ phân giải lên 4K không mang lại lợi ích đáng kể nào. Tuy nhiên, đối với chơi game, điều này lại rất hữu ích, miễn là bạn có phần cứng đủ mạnh để xử lý lượng điểm ảnh bổ sung đó.
Thay đổi độ phân giải hiển thị trên Windows 10 cho phù hợp với nhu cầu
- Trên Windows: Mở Settings > System > Display. Cài đặt này nằm dưới mục Display resolution. Với tư cách là người sử dụng nhiều màn hình, tôi cũng muốn đảm bảo các màn hình của mình được sắp xếp đúng cách, bạn có thể tìm thấy tùy chọn này ở đầu trang Display.
- Trên MacOS: Mở Apple menu > System Settings > Displays > Arrange. Sau đó, bạn có thể kéo các màn hình đã kết nối đến bất kỳ vị trí sắp xếp nào bạn muốn. Nhấp vào Done khi đã vừa ý.
Hãy đảm bảo cài đặt độ phân giải tương thích với phần cứng của bạn và cũng phù hợp với cấu hình màn hình hiện tại của bạn.
7. Kích Hoạt Chế Độ Chơi Game (Game Mode)
Vì tôi chơi rất nhiều thể loại game, cả cạnh tranh lẫn giải trí, việc kích hoạt Chế độ chơi game để giảm độ trễ đầu vào (input lag) là cực kỳ quan trọng. Nếu bạn là tín đồ của các game bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS), độ trễ đầu vào thấp hơn đồng nghĩa với việc hành động của bạn sẽ được thực hiện sớm hơn. Chiếc TV thông minh Vizio của tôi sẽ tự động phát hiện khi một máy console được bật và ngay lập tức chuyển sang Chế độ chơi game.
Chế độ này cũng giúp giảm hiện tượng mờ chuyển động (motion blur). Mờ chuyển động vốn đã khó chịu trong game, và các màn hình có thể làm tăng hiệu ứng này với các bộ xử lý hậu kỳ. Chế độ chơi game sẽ loại bỏ điều đó, nhưng bạn cũng nên cân nhắc tắt (hoặc giảm) mờ chuyển động ngay trong cài đặt của trò chơi.
Đó là tất cả những gì tôi làm – một khi đã thay đổi tất cả các cài đặt này trên một chiếc màn hình mới, tôi biết nó đã sẵn sàng cho mọi tác vụ mà tôi cần. Dù có thể vẫn cần tinh chỉnh thêm trong một hoặc hai tuần đầu sử dụng, nhưng những cài đặt cơ bản này sẽ được áp dụng nhất quán từ màn hình này sang màn hình khác, đảm bảo trải nghiệm hiển thị tối ưu và ổn định cho mọi nhu cầu.
