Mỗi khi bạn tải về một ứng dụng mới, việc đầu tiên bạn nên làm là kiểm tra các quyền mà ứng dụng đó yêu cầu. Rất nhiều ứng dụng thực sự cần quyền truy cập vào các tính năng nhất định trên điện thoại của bạn như vị trí, danh bạ, hay camera để hoạt động. Tuy nhiên, không ít ứng dụng lại đòi hỏi các quyền vượt xa khỏi mục đích sử dụng thông thường, gây ra những rủi ro lớn về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu. Chỉ cần dành một chút thời gian để kiểm tra quyền ứng dụng có thể giúp bạn tránh khỏi vô vàn phiền toái về quyền riêng tư và an ninh mạng sau này.
Quyền Ứng Dụng: Cơn Ác Mộng Quyền Riêng Tư và Bảo Mật
Quyền ứng dụng, hay còn gọi là quyền truy cập ứng dụng, về bản chất là các yêu cầu cho phép ứng dụng truy cập vào các thành phần khác nhau của thiết bị bạn – như camera, micro, vị trí, danh bạ, tin nhắn, nhật ký cuộc gọi và nhiều hơn nữa. Thoạt nhìn, chúng có vẻ vô hại, nhưng nếu không cẩn thận hoặc không hiểu rõ cách thức hoạt động của các quyền này, chúng có thể trở thành con đường để kẻ xấu khai thác dữ liệu cá nhân của bạn.
Chúng tôi đã từng chứng kiến nhiều trường hợp ứng dụng đèn pin lại yêu cầu quyền truy cập danh bạ, hay ứng dụng chỉnh sửa ảnh lại muốn biết vị trí chính xác của người dùng. Điều này hoàn toàn vô lý, nhưng đáng tiếc là nhiều người trong chúng ta lại chấp nhận các quyền này một cách mù quáng mà không suy nghĩ kỹ. Chính sự thiếu cẩn trọng này lại là điều mà một số nhà phát triển ứng dụng đang mong đợi.
Thực tế đáng buồn là nhiều ứng dụng yêu cầu quyền truy cập vượt xa nhu cầu thực tế để hoạt động. Một ứng dụng dự báo thời tiết đơn giản có thể cần vị trí của bạn, nhưng liệu nó có thực sự cần truy cập vào lịch sử cuộc gọi không? Chắc chắn là không. Khi các ứng dụng có được quyền truy cập không cần thiết vào thông tin cá nhân của bạn, chúng có thể thu thập dữ liệu và bán cho các nhà quảng cáo, hoặc tệ hơn là sử dụng cho mục đích đánh cắp danh tính.
Điều gây khó chịu nhất là cách một số nhà phát triển cố tình thiết kế ứng dụng để thu thập càng nhiều dữ liệu người dùng càng tốt. Mục đích của họ không chỉ là cải thiện trải nghiệm của bạn mà còn là kiếm tiền từ thông tin của bạn. Chúng tôi đã gỡ cài đặt một số ứng dụng sau khi phát hiện chúng thu thập dữ liệu hoàn toàn không liên quan đến chức năng cốt lõi của chúng.
Những rủi ro không chỉ dừng lại ở vấn đề quyền riêng tư. Việc cấp quá nhiều quyền ứng dụng còn có thể làm hao pin nhanh chóng, tiêu tốn dung lượng dữ liệu di động của bạn, hoặc thậm chí làm suy yếu bảo mật của thiết bị. Vì vậy, việc cảnh giác với quyền ứng dụng không chỉ là một thói quen tốt mà còn là yếu tố quan trọng để bảo vệ chính bạn trên không gian mạng.
Hướng Dẫn Kiểm Tra Quyền Ứng Dụng NGAY TRƯỚC KHI Cài Đặt
Chúng tôi đã xây dựng một quy trình kiểm duyệt ứng dụng trước khi cài đặt và nó đã giúp chúng tôi tránh được nhiều rắc rối về quyền riêng tư. Kiểm tra quyền chỉ mất một phút nhưng có thể bảo vệ bạn khỏi hàng tháng trời bị thu thập dữ liệu không mong muốn. Dưới đây là quy trình trên Google Play, bạn có thể áp dụng tương tự cho các cửa hàng ứng dụng khác.
- Mở ứng dụng Google Play trên thiết bị Android của bạn và tìm ứng dụng bạn muốn tải về.
- Cuộn xuống phần Giới thiệu về ứng dụng này (About this app).
- Tìm mục Quyền của ứng dụng (App permissions) hoặc An toàn dữ liệu (Data safety).
- Nhấn vào Xem thêm (See more) để mở rộng danh sách đầy đủ các quyền mà ứng dụng yêu cầu.
- Xem xét kỹ các quyền mà ứng dụng đang yêu cầu.
- Tự hỏi bản thân: “Ứng dụng này có thực sự cần quyền này để hoạt động không?”.
Mục 'Thông tin về ứng dụng này' của Facebook trên Google Play Store, hiển thị nơi kiểm tra quyền.
Danh sách các quyền truy cập mà ứng dụng Facebook yêu cầu trên Google Play Store.
Nếu bạn sử dụng iOS, App Store có cách thức hoạt động hơi khác một chút, nhưng nguyên tắc thì tương tự – luôn kiểm tra những gì bạn đồng ý trước khi nhấn nút “Cài đặt”. Mặc dù hệ sinh thái ứng dụng của Apple nhìn chung an toàn hơn Android, việc kiểm tra các quyền ứng dụng trên iPhone và iPad vẫn luôn là điều cần thiết.
Khi xem xét các quyền truy cập, chúng tôi đặc biệt nghi ngờ bất kỳ ứng dụng nào yêu cầu truy cập vào các tính năng hoàn toàn không liên quan đến chức năng của nó. Bất kỳ ứng dụng nào muốn truy cập tin nhắn SMS, nhật ký cuộc gọi hoặc vị trí chính xác đều nên khiến bạn phải dừng lại và cân nhắc kỹ – trừ khi có lý do rõ ràng và hợp lý cho việc này.
Các quyền như truy cập bộ nhớ hoặc camera thường an toàn hơn, đặc biệt nếu mục đích của ứng dụng đòi hỏi chúng. Tuy nhiên, chúng tôi luôn cân nhắc xem liệu một ứng dụng có cần quyền truy cập liên tục hay không, hay chỉ cần cấp quyền khi cần sử dụng.
Cách Quản Lý Quyền Cho Các Ứng Dụng ĐÃ Cài Đặt
Cài đặt một ứng dụng với các quyền phù hợp chỉ là một nửa cuộc chiến. Nhiều ứng dụng có thể lén lút yêu cầu thêm quyền sau các bản cập nhật, với hy vọng bạn sẽ không để ý. Ví dụ, một trò chơi ban đầu chỉ cần quyền truy cập bộ nhớ, nhưng sau một bản cập nhật lại đột ngột muốn truy cập vị trí và danh bạ của bạn. Đó là lý do tại sao chúng tôi thường xuyên kiểm tra lại các quyền của ứng dụng đã cài đặt.
Chúng tôi đặt lịch nhắc nhở nửa năm một lần để kiểm tra xem các ứng dụng của mình hiện đang có những quyền nào. Dưới đây là quy trình từng bước dành cho thiết bị Android:
- Mở ứng dụng Cài đặt (Settings) trên thiết bị của bạn.
- Cuộn xuống và nhấn vào Quyền riêng tư (Privacy) hoặc Bảo vệ quyền riêng tư (Privacy protection) trên một số thiết bị.
- Chọn Trình quản lý quyền (Permission manager) hoặc Quyền của ứng dụng (App permissions).
- Xem xét các quyền theo từng danh mục (Camera, Vị trí, Micro, v.v.).
- Nhấn vào bất kỳ quyền nào để xem những ứng dụng nào đang có quyền truy cập.
- Tắt quyền truy cập đối với bất kỳ ứng dụng nào không thực sự cần nó.
Cài đặt quyền riêng tư trên Android với tùy chọn 'Trình quản lý quyền' hoặc 'Quyền của ứng dụng'.
Danh sách các ứng dụng được cấp quyền truy cập vào lịch trên thiết bị Android.
Đối với người dùng iPhone, quy trình cũng tương tự – chỉ cần vào Cài đặt > Quyền riêng tư & Bảo mật (Settings > Privacy & Security), sau đó chọn từng loại quyền để xem xét những ứng dụng nào được cấp quyền truy cập.
Điều mà chúng tôi thấy hiệu quả nhất là chuyển các quyền từ “Cho phép mọi lúc” (Allow all the time) sang “Chỉ cho phép khi đang dùng ứng dụng” (Allow only while using the app) bất cứ khi nào có thể. Việc giới hạn quyền theo dõi vị trí đặc biệt quan trọng, vì một số ứng dụng theo dõi chuyển động của bạn trong nền mà không có lý do chính đáng.
Chúng tôi đã học được rằng cách tiếp cận an toàn nhất là lựa chọn cực kỳ kỹ lưỡng. Chúng tôi ưu tiên tùy chọn “Hỏi mỗi lần” (Ask every time) nếu có sẵn cho một số quyền nhạy cảm như truy cập camera và micro. Đúng là đôi khi bạn sẽ phải chạm vào một lời nhắc bổ sung, nhưng điều này ngăn chặn bất kỳ ứng dụng nào truy cập camera của bạn mà bạn không hề hay biết. Thực hiện một vài bước nhỏ để đảm bảo an toàn cho việc sử dụng điện thoại đã mang lại cho chúng tôi sự an tâm mà không gây quá nhiều bất tiện.
Cuối cùng, bạn sẽ phát triển được bản năng để biết những quyền nào là hợp lý. Chỉ cần thêm vài giây để xem xét các quyền trước khi nhấn nút cài đặt có thể giúp bạn tránh trở thành một “điểm dữ liệu” vô tình trong mô hình lợi nhuận của người khác.
Hãy áp dụng ngay những mẹo này để bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân của bạn trên không gian số. Đừng để sự tiện lợi của công nghệ che mờ những rủi ro tiềm ẩn! Chia sẻ những kinh nghiệm của bạn về việc quản lý quyền ứng dụng trong phần bình luận bên dưới, hoặc khám phá thêm các bài viết hữu ích khác của Thuthuathot.com về bảo mật và tối ưu thiết bị!
