Khi Windows 10 chuẩn bị kết thúc vòng đời hỗ trợ, nhiều người dùng đang cân nhắc chuyển sang Linux để tìm kiếm một hệ điều hành mới mẻ, linh hoạt và bảo mật hơn. Tuy nhiên, việc từ bỏ hoàn toàn Windows có thể là một quyết định khó khăn, đặc biệt nếu bạn vẫn cần sử dụng các ứng dụng chuyên biệt hoặc trò chơi chỉ chạy trên Windows. May mắn thay, bạn không cần phải loại bỏ Windows hoàn toàn để bắt đầu trải nghiệm Linux; việc chạy song song hai hệ điều hành (dual boot) giờ đây dễ dàng hơn bạn nghĩ rất nhiều.
Giải pháp dual boot cho phép bạn cài đặt cả Windows và Linux trên cùng một máy tính, tận dụng tối đa sức mạnh phần cứng mà không phải hy sinh bất kỳ tính năng nào của hệ điều hành này vì hệ điều hành kia. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn khám phá thế giới mã nguồn mở của Linux mà vẫn giữ lại “ngôi nhà quen thuộc” Windows khi cần thiết.
Tại Sao Nên Dual Boot Windows Và Linux?
Nếu bạn muốn bắt đầu sử dụng Linux nhưng chưa thể từ bỏ Windows hoàn toàn, dual boot máy tính hoặc laptop với Linux là cách tốt nhất để bạn chạy cả hai hệ điều hành mà không ảnh hưởng đến hiệu suất. Mặc dù bạn sẽ cần khởi động lại để chuyển đổi giữa hai hệ điều hành, nhưng với ổ cứng SSD làm ổ đĩa khởi động, thời gian khởi động sẽ không phải là vấn đề (ít nhất là trên Linux).
Ưu điểm nổi bật của dual boot so với việc chạy Linux trong máy ảo (Virtual Machine – VM) là khả năng tận dụng tối đa hiệu năng phần cứng. Máy ảo thường giới hạn tài nguyên CPU, RAM, và GPU, dẫn đến trải nghiệm không mượt mà, đặc biệt khi chạy các ứng dụng nặng hoặc kiểm tra khả năng tương thích phần cứng. Với dual boot, mỗi hệ điều hành sẽ truy cập trực tiếp vào phần cứng, mang lại hiệu suất tối ưu nhất.
Dual boot cũng hoàn toàn có thể hoàn nguyên. Nếu bạn quyết định chuyển hẳn sang một trong hai hệ điều hành, tất cả những gì bạn cần làm là xóa phân vùng chứa hệ điều hành kia. Tuy nhiên, hãy nhớ sao lưu tất cả các tệp và dữ liệu quan trọng trước khi xóa phân vùng ổ đĩa, vì việc xóa là vĩnh viễn và sẽ hủy tất cả dữ liệu liên quan đến hệ điều hành bị xóa.
Giao diện Linux Mint trên laptop ThinkPad, minh họa trải nghiệm dual boot
Một trường hợp sử dụng phổ biến khác là khi bạn cần Linux cho các tác vụ lập trình, phát triển, hoặc quản trị hệ thống, nhưng vẫn phải dùng Windows để chơi game, sử dụng các phần mềm chuyên dụng như Adobe Creative Suite, hoặc các ứng dụng không có phiên bản Linux tương đương. Dual boot mang đến sự linh hoạt tối đa, cho phép bạn tận hưởng cả hai thế giới mà không cần phải thỏa hiệp.
Cài Đặt Hệ Điều Hành Thứ Hai Dễ Hơn Bạn Tưởng
Cài đặt một hệ điều hành không phải là việc bạn làm hàng ngày, vì vậy việc nghĩ rằng đó là một quy trình phức tạp là điều tự nhiên. Tuy nhiên, các bản phân phối Linux hiện đại lại cực kỳ dễ cài đặt. Tất cả những gì bạn cần là một ổ USB có khả năng boot với bản phân phối Linux bạn muốn sử dụng, một chút không gian trống trên ổ cứng và một buổi chiều rảnh rỗi.
Để đơn giản hóa, chúng tôi sẽ chia quy trình cài đặt thành ba bước dễ dàng:
- Tạo ổ USB có khả năng boot với bản phân phối Linux bạn chọn.
- Tạo không gian cho Linux trên ổ cứng của bạn.
- Cài đặt và thiết lập Linux.
Lựa chọn đầu tiên bạn cần đưa ra là quyết định sử dụng bản phân phối Linux nào. Với người dùng mới chuyển từ Windows, Linux Mint thường là một trong những lựa chọn được khuyến nghị hàng đầu. Linux Mint cực kỳ dễ cài đặt và sử dụng, đồng thời hỗ trợ tốt hầu hết các phần cứng phổ biến. Mặc dù chúng tôi sẽ tiến hành với Linux Mint trong hướng dẫn này, quy trình dual boot sẽ gần như giống hệt đối với hầu hết các bản phân phối Linux khác, vì vậy các bước này vẫn sẽ áp dụng được.
Tạo USB Cài Đặt Linux Bootable
Để tạo một USB bootable cho Linux Mint, bạn cần tải xuống tệp ISO của phiên bản Linux Mint mới nhất và công cụ Rufus.
Trong khi các tệp đang tải xuống, hãy chuẩn bị một ổ USB 3.0 (hoặc cao hơn) với dung lượng ít nhất 8GB. Đảm bảo rằng ổ USB không chứa bất kỳ dữ liệu quan trọng nào, vì quá trình này yêu cầu bạn định dạng (xóa sạch) nó. Khi mọi thứ đã tải xuống xong, hãy mở Rufus và làm theo các bước sau:
- Chọn ổ USB của bạn trong menu thả xuống Device.
- Đảm bảo menu thả xuống Boot selection được đặt thành Disk or ISO image. Nhấp vào nút Select bên cạnh menu thả xuống và chọn tệp ISO Linux Mint đã tải xuống.
- Khi Rufus hoàn tất việc tải tệp ISO, tất cả các tùy chọn khác sẽ tự động được điền. Để nguyên các cài đặt mặc định và nhấp vào nút Start để bắt đầu tạo USB bootable.
- Tùy thuộc vào tệp ISO bạn đã tải xuống, Rufus có thể hỏi bạn muốn ghi ISO dưới dạng ISO Image hay DD Image. Chọn tùy chọn Write in ISO Image mode để tiếp tục.
Đó là tất cả những gì bạn cần để có một ổ USB Linux bootable hoạt động. Bước tiếp theo là tạo không gian trên ổ cứng của bạn để cài đặt Linux.
Chuẩn Bị Không Gian Ổ Đĩa Cho Linux
Việc bạn tạo không gian cho Linux trên hệ thống phụ thuộc vào số lượng ổ cứng bạn có và dung lượng trống hiện có. Bạn có thể chạy cả hai hệ điều hành từ một ổ đĩa duy nhất mà không gặp vấn đề gì, miễn là bạn có đủ không gian lưu trữ.
Chúng tôi khuyến nghị dành ít nhất 100GB dung lượng cho cài đặt Linux Mint, nhưng bạn vẫn có thể cài đặt được với chỉ 25GB. Bạn không nhất thiết phải tự tạo một phân vùng bổ sung trước khi cài đặt Linux; bạn có thể thiết lập điều này sau trong quá trình cài đặt Linux.
Tuy nhiên, trong trường hợp bản phân phối bạn đang sử dụng không phát hiện được cài đặt Windows hiện có, bạn sẽ cần tạo không gian trên ổ đĩa cho Linux. Ngoài ra, tính năng Khởi động Nhanh (Fast Startup) trong Windows có xu hướng gây ra sự cố với các phân vùng Linux được tạo trên cùng ổ đĩa, điều này có thể gây ra vấn đề cho cả hai hệ điều hành về sau và thậm chí có thể ngăn PC của bạn khởi động.
Bạn có thể tắt Fast Startup để khắc phục sự cố. Nhưng nếu bạn muốn thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa có thể, bạn có thể sử dụng công cụ Quản lý Đĩa (Disk Management) trên Windows để thu nhỏ một trong các phân vùng của mình và tạo không gian lưu trữ chưa được cấp phát cho Linux. Chỉ cần làm theo các bước sau:
- Nhấp chuột phải vào nút Start hoặc nhấn tổ hợp phím Win + X, sau đó nhấp vào Disk Management từ menu hiện ra.
- Nhấp vào phân vùng bạn muốn thu nhỏ, nhấp chuột phải vào nó và chọn Shrink Volume…
- Nhập dung lượng bạn muốn thu nhỏ (tính bằng MB) và nhấp vào nút Shrink. Ví dụ, để giải phóng 100GB, hãy nhập “100000”.
Sau khi thực hiện, bạn sẽ thấy một không gian màu đen có nhãn Unallocated (Chưa cấp phát), đây sẽ là nơi bạn dùng để cài đặt Linux.
Tiến Hành Cài Đặt Linux
Trước khi bạn có thể cài đặt Linux, bạn cần biết phím nào cho phép bạn vào BIOS trên PC của mình. Phím này có thể khác nhau giữa các nhà sản xuất và thậm chí giữa các mẫu máy khác nhau, nhưng một tìm kiếm nhanh trên Google hoặc kiểm tra sách hướng dẫn của PC sẽ có câu trả lời.
Thông thường, các phím như Esc, F2, F10, hoặc F12 được sử dụng để mở BIOS. Khi bạn đã tìm thấy phím BIOS của mình, hãy làm theo các bước sau:
- Tắt PC và kết nối ổ USB Linux bootable mà bạn đã tạo.
- Khởi động lại PC; ngay khi PC khởi động, hãy liên tục nhấn phím BIOS cho đến khi bạn thấy giao diện BIOS. Tìm menu khởi động (Boot Menu) và chọn ổ USB bootable.
- Bạn sẽ khởi động vào môi trường Linux Mint. Nhấp đúp vào biểu tượng Install Linux Mint trên màn hình nền để bắt đầu quá trình cài đặt.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để chọn ngôn ngữ, bố cục bàn phím và các cài đặt khác. Đảm bảo chọn tùy chọn Install multimedia codecs khi được nhắc.
- Trong phần Installation type (Kiểu cài đặt), chọn Install Linux Mint alongside Windows Boot Manager (Cài đặt Linux Mint song song với Windows Boot Manager). Bạn sẽ thấy một thanh trượt cho phép bạn phân bổ không gian ổ đĩa giữa Windows và Linux Mint. Hoặc, nếu bạn muốn sử dụng không gian dành riêng đã tạo, hãy chọn Something else (Tùy chọn khác) và chọn phân vùng bạn đã tạo.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất cài đặt.
Sau khi mọi thứ được cài đặt, bạn sẽ được nhắc khởi động lại máy tính. Từ giờ trở đi, mỗi khi bạn khởi động PC, bạn sẽ thấy một menu khởi động cho phép bạn chọn khởi động vào Windows hay Linux.
Kể từ thời điểm này, bất cứ khi nào bạn muốn chuyển đổi hệ điều hành, chỉ cần khởi động lại và chọn hệ điều hành kia từ menu khởi động. Vậy là xong: bạn đã có một chiếc PC dual boot!
Nếu bạn còn băn khoăn về việc chuyển đổi giữa Windows và Linux, bạn không nhất thiết phải từ bỏ một hệ điều hành để sử dụng hệ điều hành kia. Dual booting giờ đây đơn giản hơn nhiều so với trước đây, và bạn có thể tận hưởng những điều tốt nhất của cả hai hệ điều hành trên một máy tính duy nhất. Hãy bắt đầu khám phá thế giới Linux ngay hôm nay!
