Trong kỷ nguyên số, khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển mạnh mẽ, việc phân biệt nội dung “thật” và “giả” trên các nền tảng mạng xã hội trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Từ hình ảnh, video cho đến văn bản, AI có thể tạo ra những sản phẩm chân thực đến kinh ngạc, khiến người dùng dễ dàng bị đánh lừa. Tuy nhiên, bạn không cần phải là một chuyên gia công nghệ để nhận diện được các dấu hiệu này. Với kinh nghiệm nhiều năm thử nghiệm và làm việc với các công cụ AI, chúng tôi sẽ chia sẻ 8 phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bạn tự tin hơn khi tương tác với nội dung trực tuyến và tránh những thông tin sai lệch do AI tạo ra.
8 Dấu Hiệu Nhận Biết Nội Dung AI Trên Mạng Xã Hội
1. Dấu hiệu nhận diện AI từ nền tảng mạng xã hội
Một trong những cách đơn giản nhất để kiểm tra xem một nội dung có phải do AI tạo ra hay không là tìm kiếm các “dấu hiệu AI” (AI-generated markers) mà chính nền tảng mạng xã hội cung cấp. Nhiều ứng dụng phổ biến như Instagram đã tích hợp công cụ giúp người dùng nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có được tạo bằng phần mềm AI hay không.
Nếu bạn nhìn thấy một bức ảnh có đánh dấu được tạo bằng AI, hãy chọn tùy chọn “Không quan tâm” (Not Interested). Việc này không chỉ giúp bạn lọc bỏ nội dung không mong muốn mà còn huấn luyện thuật toán của nền tảng chỉ hiển thị những gì bạn thực sự muốn thấy. Tuy nhiên, phương pháp này không phải lúc nào cũng hoàn hảo. Đôi khi, các công cụ phát hiện nội dung AI có thể không chính xác, hoặc các tính năng như “Generative Fill” trong Photoshop cũng có thể khiến hình ảnh bị gắn cờ là do AI tạo ra. Do đó, khuyến nghị nên kết hợp phương pháp này với ít nhất một phương pháp khác để có độ chính xác cao hơn.
2. Sử dụng công cụ tìm kiếm hình ảnh ngược và AI
Tìm kiếm hình ảnh ngược là một phương pháp tuyệt vời để kiểm tra tính xác thực của một tài khoản hoặc nội dung. Bản thân các công cụ AI như ChatGPT cũng rất hiệu quả trong việc xác định liệu một thứ gì đó có được tạo ra bằng AI hay không. Khi sử dụng ChatGPT, bạn có thể tận dụng các tính năng nâng cao (ví dụ: mô hình o3 nếu có) để có được khả năng suy luận chuyên sâu hơn. Công cụ này thường mất khoảng 3-5 phút để phân tích dữ liệu bạn cung cấp và đưa ra kết luận, với độ chính xác khá cao.
Nhiều người tải hình ảnh và video do AI tạo ra lên mạng xã hội thường không xóa metadata (siêu dữ liệu) của tệp. Đôi khi, khi lưu các hình ảnh và video này về máy, bạn có thể nhận biết chúng là AI thông qua tiêu đề tệp bất thường. Ngoài ChatGPT, có nhiều công cụ tìm kiếm hình ảnh ngược khác có sẵn trên cả máy tính và thiết bị di động mà bạn có thể sử dụng.
3. Tự thử nghiệm với công cụ AI
Nội dung văn bản do AI tạo ra trên mạng xã hội có thể khó nhận biết hơn, nhưng vẫn có cách để phát hiện. Một trong những cách đơn giản nhất để xác định xem một trạng thái Facebook, tweet hay chú thích Instagram có phải do AI tạo ra hay không là tự mình thử nghiệm với các công cụ AI.
Nhiều chú thích được tạo bằng các câu lệnh cơ bản (prompt) nên việc này khá đơn giản. Ví dụ, bạn có thể thử yêu cầu phần mềm AI một câu lệnh tương tự như:
“Vui lòng tạo chú thích Instagram cho một loạt ảnh về bãi biển Tây Ban Nha.”
Phản hồi bạn nhận được có thể sẽ rất giống với những gì bạn đã thấy trên mạng xã hội, mặc dù không hoàn toàn giống y hệt.
Tạo chú thích bài đăng Instagram về bãi biển Tây Ban Nha bằng công cụ AI
Cá nhân tôi không thấy vấn đề gì khi sử dụng AI để tạo các chú thích mang tính kêu gọi hành động (CTA) như “nhấp để xem thêm”. Thậm chí, tôi cho rằng việc sử dụng AI cho các tác vụ như vậy là thông minh. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là khi AI được dùng để tạo ra những câu chuyện hoặc chia sẻ cá nhân giả mạo.
4. Hình ảnh trông như đồ họa game
Với kinh nghiệm thử nghiệm và làm việc với nhiều phần mềm AI tạo hình ảnh trong nhiều năm, tôi có một cái nhìn khá rõ ràng về cách các bức ảnh do AI tạo ra trông như thế nào, ngay cả với những công cụ có khả năng tạo ra hình ảnh siêu thực nhất.
Một trong những dấu hiệu chắc chắn nhất của một bài đăng mạng xã hội do AI tạo ra là khi hình ảnh trông giống đồ họa trong trò chơi điện tử hơn là ảnh chụp thực tế. Tôi đã thấy nhiều người cố gắng khẳng định rằng những bức ảnh du lịch về các địa điểm cụ thể là thật, trong khi đối với tôi, rõ ràng là không. Ngay cả khi tôi chưa từng đến những địa điểm đó, tôi vẫn có thể nhận ra sự khác biệt.
Việc đánh giá hình ảnh một cách kỹ lưỡng có thể áp dụng cho mọi thể loại. Mặc dù các công cụ như GPT-4o và Midjourney đã có những cải tiến đáng kể trong những năm gần đây, bạn vẫn có thể nhận ra dấu hiệu của AI nếu tinh ý.
5. Hình ảnh/video trông quá siêu thực
Một số công cụ AI có thể tạo ra hình ảnh chân thực đến đáng sợ, đôi khi còn gây cảm giác rờn rợn. Quảng cáo Sora của Toys ‘R’ Us là một trong những ví dụ điển hình về cách công nghệ có thể bị lạm dụng; quảng cáo đó lẽ ra phải giới thiệu đồ chơi, nhưng lại trông giống một bộ phim kinh dị.
Ảnh và video được tạo ra bởi AI thường có một vẻ ngoài có thể gần với thực tế hơn so với các máy ảnh cũ, nhưng vẫn rõ ràng là không được chụp bởi con người. Ngay cả khi sử dụng máy ảnh full-frame của mình, những bức ảnh tôi chụp cũng không hoàn hảo.
Nếu một thứ gì đó trông quá hoàn hảo, quá siêu thực, đó là một dấu hiệu chắc chắn rằng ai đó đã sử dụng AI để tạo ra nó. Hầu hết các bài đăng trên mạng xã hội không nên trông giống như đồ họa máy tính (CGI) trong các bộ phim. Deepfake cũng có thể trông rất thật, nhưng có nhiều mẹo để bạn có thể phát hiện chúng.
6. Thiếu góc nhìn và trải nghiệm cá nhân
Sự thiếu vắng cá tính và góc nhìn riêng là một trong những cách tốt nhất để phát hiện nội dung do AI tạo ra. Mặc dù các công cụ này giỏi trong việc viết các đoạn văn bản cơ bản, chúng không có kinh nghiệm cá nhân như con người. Dù bạn có cố gắng hướng dẫn các công cụ này để đưa tính cách của mình vào nội dung bao nhiêu đi nữa, chúng vẫn không thể làm được.
Nếu một bài đăng trên mạng xã hội có vẻ “robot hóa” hoặc khô khan, đó là một dấu hiệu tốt cho thấy bạn đang xem thứ gì đó do AI tạo ra. Bạn có thể nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có chân thực hay không, giống như cách bạn nhận ra khi ai đó không trung thực trong đời thực. Nếu bạn còn do dự, hãy kết hợp mẹo này với việc tự thử nghiệm bằng phần mềm AI.
7. Đặt câu hỏi trực tiếp
Nếu bạn muốn biết liệu ai đó có thực sự am hiểu về chủ đề họ đang nói hay không, hãy thử hỏi họ một câu hỏi tò mò. Thời gian phản hồi của họ không quan trọng, nhưng bạn nên đánh giá câu trả lời để xem nó có đáng tin cậy không.
Những người tạo nội dung AI trên mạng xã hội thường (mặc dù không phải luôn luôn) tìm kiếm sự tương tác. Tuy nhiên, bạn có thể gặp phải trường hợp họ thực sự không phải là chuyên gia về chủ đề của mình. Ví dụ, nếu bạn thấy một hình ảnh do AI tạo ra, hãy hỏi họ địa điểm đó ở đâu; sau đó bạn có thể thực hiện một tìm kiếm nhanh trên Google để xác định xem câu trả lời của họ có xác thực hay không.
8. Quan sát tương tác vật thể và chi tiết bất thường
Bất chấp những thay đổi đáng kể, các bài đăng trên mạng xã hội do AI tạo ra vẫn có thể có những khiếm khuyết. Các tương tác vật thể trong video và hình ảnh là một dấu hiệu rõ ràng.
Đôi khi, bạn sẽ thấy ai đó cầm nắm đồ vật một cách không tự nhiên. Trong một số trường hợp, bạn có thể nhận thấy sự khác biệt rõ ràng về kích thước, chẳng hạn như một chiếc điện thoại lớn hơn cả đầu người. Bàn tay và túi quần áo cũng có thể trông bất thường. Nếu bạn thấy một video AI trên mạng xã hội, bạn có thể nhận thấy tốc độ và góc quay camera có vẻ hơi lạ.
Kết luận
Thế giới kỹ thuật số ngày càng trở nên phức tạp với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo. Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng tiềm ẩn nguy cơ về thông tin sai lệch và nội dung lừa đảo trên mạng xã hội. Việc trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng cơ bản để nhận diện nội dung do AI tạo ra là vô cùng cần thiết để bảo vệ bản thân và tránh bị lừa dối.
Thông qua 8 dấu hiệu và mẹo đã được chia sẻ ở trên, từ việc kiểm tra các dấu hiệu tích hợp của nền tảng, sử dụng công cụ tìm kiếm hình ảnh ngược, tự thử nghiệm với AI, cho đến việc quan sát các chi tiết bất thường trong hình ảnh và video, bạn có thể tự tin hơn khi duyệt tin tức và tương tác trực tuyến. Hãy luôn cảnh giác và áp dụng linh hoạt các phương pháp này để duy trì một môi trường mạng xã hội an toàn và đáng tin cậy hơn cho chính mình. Hãy chia sẻ những mẹo này với bạn bè và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng trực tuyến thông minh hơn!
