Ngôi nhà của bạn hiện đại hơn bao giờ hết với vô số thiết bị công nghệ giúp cuộc sống trở nên đơn giản và kết nối hơn. Từ bộ định tuyến Wi-Fi cho đến TV thông minh, những thiết bị này mang lại tiện ích đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, mặt trái của sự tiện lợi này là chúng có thể trở thành mục tiêu dễ dàng cho tội phạm mạng. Nếu không được bảo vệ đúng cách, các thiết bị công nghệ này sẽ khiến quyền riêng tư và an ninh của bạn gặp rủi ro nghiêm trọng. May mắn thay, có những bước đơn giản mà bạn có thể thực hiện để bảo vệ ngôi nhà và dữ liệu cá nhân khỏi những mối đe dọa tiềm ẩn này.
1. Bộ Định Tuyến Wi-Fi
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm quyền kiểm soát trong ngôi nhà của bạn, đó chính là bộ định tuyến Wi-Fi. Lý do rất đơn giản: bộ định tuyến là cầu nối kết nối mọi thiết bị của bạn với internet. Một bộ định tuyến bị xâm nhập có thể mở ra cánh cửa cho tin tặc tiếp cận mọi thiết bị trên mạng của bạn, từ laptop cá nhân đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của bộ định tuyến Wi-Fi là firmware lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) đã phát hiện ra rằng 89% số người được hỏi chưa bao giờ cập nhật firmware cho bộ định tuyến của họ và 72% chưa bao giờ thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định. Đây là những con số đáng báo động, cho thấy sự chủ quan của người dùng.
Để bảo mật bộ định tuyến của bạn, hãy đảm bảo firmware luôn được cập nhật lên phiên bản mới nhất. Firmware là phần mềm điều khiển hoạt động của thiết bị, và các bản cập nhật thường bao gồm các bản vá lỗi bảo mật quan trọng. Tiếp theo, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định của bộ định tuyến sang một mật khẩu mạnh và duy nhất. Mật khẩu nên là sự kết hợp của chữ cái viết hoa, chữ cái viết thường, số và ký hiệu đặc biệt để tăng độ khó đoán.
Việc mã hóa cũng rất quan trọng. Hãy bật mã hóa WPA3 nếu bộ định tuyến của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng của bạn khỏi sự truy cập trái phép. Đây là các giao thức bảo mật giúp mã hóa dữ liệu truyền tải trên mạng Wi-Fi, ngăn chặn kẻ xấu nghe lén hoặc can thiệp.
Bộ định tuyến Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten trên bàn
2. Camera An Ninh Thông Minh và Chuông Cửa
Camera an ninh thông minh và chuông cửa được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây ra tác dụng ngược nếu không được bảo mật đúng cách. Tương tự như bộ định tuyến Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị hoặc thậm chí sử dụng chúng như một cổng vào toàn bộ mạng của bạn.
Để củng cố bảo mật, hãy bắt đầu bằng việc thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. 2FA thêm một lớp bảo mật nữa, yêu cầu bạn xác minh danh tính bằng một phương thức thứ hai (ví dụ: mã gửi về điện thoại) ngoài mật khẩu. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá cho các lỗ hổng mới được phát hiện.
Hãy ưu tiên các mẫu camera có tính năng mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video. Tính năng này ngăn chặn việc truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn trên đường truyền. Ngoài ra, hãy tránh sử dụng mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không an toàn và dễ bị khai thác.
Người dùng xem trực tiếp hình ảnh từ camera an ninh thông minh trên điện thoại
3. Loa Thông Minh và Trợ Lý Giọng Nói
Loa thông minh và các trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant, và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn trong trạng thái lắng nghe và cũng tiềm ẩn rủi ro bảo mật đáng kể.
Vào tháng 8 năm 2024, NCC Group đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là thiết bị dễ bị tổn thương.
Có một giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo mật loa thông minh của mình – đặc biệt khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách thường xuyên xem xét các quyền của thiết bị và tắt các tính năng không cần thiết như mua hàng bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa.
Một điều khác bạn có thể làm là thận trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của mình, vì những kết nối này có thể tiềm ẩn các lỗ hổng bảo mật không mong muốn. Luôn kiểm tra kỹ các quyền mà bạn cấp cho các ứng dụng này.
Loa thông minh Amazon Echo trong không gian sống hiện đại
4. TV Thông Minh
TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cổng cho tin tặc và các công cụ theo dõi dữ liệu. Nhiều TV thông minh thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình của bạn. Một số TV thông minh thậm chí còn được tích hợp camera và micro, có thể bị lợi dụng để nghe lén hoặc theo dõi nếu không được bảo mật đúng cách.
Để bảo vệ bản thân, hãy bắt đầu bằng cách tắt ACR (Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt của TV. Mỗi thương hiệu TV lại đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng bạn có thể tìm kiếm nhanh trên mạng với tên mẫu TV của mình để được hướng dẫn cụ thể. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một nguy cơ bảo mật tiềm tàng, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
TV thông minh Sharp hiển thị giao diện hệ điều hành TiVo OS
5. Bộ Điều Khiển Nhà Thông Minh và Hệ Thống Tự Động Hóa
Bộ điều khiển nhà thông minh (smart home hubs) cho phép bạn điều khiển mọi thứ từ đèn đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu giá trị cao cho tin tặc. Nếu một tin tặc xâm nhập vào bộ điều khiển trung tâm của bạn, họ có thể có khả năng kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm không được vá lỗi. Nhiều người dùng thiết lập bộ điều khiển nhà thông minh một lần rồi quên đi, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà các nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc các cuộc tấn công vét cạn (brute-force attacks).
Để giữ cho bộ điều khiển trung tâm của bạn an toàn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, duy nhất – đặc biệt nếu bộ điều khiển yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc nếu có. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là các tích hợp của bên thứ ba. Nhiều bộ điều khiển hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng của bên thứ ba không cần truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền cho nó.
Cuối cùng, hãy cân nhắc thiết lập một mạng chuyên dụng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều bộ định tuyến cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ cho các thiết bị IoT của bạn được cách ly khỏi kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc xâm nhập vào bộ điều khiển trung tâm sẽ không cho phép truy cập ngay lập tức vào các thiết bị khác.
Máy tính bảng iPad được sử dụng như bộ điều khiển nhà thông minh
6. Máy Chơi Game
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ là về niềm vui và giải trí, tin tặc sẽ rất vui lòng chứng minh điều ngược lại. Từ thông tin thanh toán được lưu trữ đến các tính năng thoại và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo sự gia tăng 13% các cuộc tấn công bằng phần mềm độc hại liên quan đến game trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản game, đặc biệt nếu bạn đã dùng lại mật khẩu. Một khi đã vào được, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn hoàn toàn khỏi tài khoản.
Quyền riêng tư là một mối lo ngại khác. Các máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game của bạn đến các cuộc trò chuyện thoại. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng có nghĩa là nhiều thông tin cá nhân hơn sẽ gặp rủi ro nếu có một vụ vi phạm dữ liệu.
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, hãy bảo mật tài khoản game của bạn bằng một mật khẩu cực mạnh (đúng vậy, một mật khẩu thực sự phức tạp – không phải “gamer123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ bị chặn lại.
Máy chơi game cầm tay Steam Deck trên bàn
Và trong khi bạn đang thực hiện, hãy kiểm tra kỹ các phương thức thanh toán được liên kết – tốt hơn là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là phải đối mặt với các khoản phí không mong muốn.
Cài đặt quyền riêng tư cũng là một điều cần kiểm tra bắt buộc. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu mà chúng thu thập, ai có thể xem hoạt động chơi game của bạn và liệu micro hoặc camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và đặt một nắp che camera khi bạn không sử dụng.
Giao diện menu chính của hồ sơ Xbox trên máy chơi game Xbox Series X
Ngôi nhà của bạn hiện đang được kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó cũng đi kèm với những rủi ro nhất định. Tội phạm mạng luôn tìm kiếm những điểm yếu, và những thiết bị này thường là mục tiêu dễ nhất. Tin tốt là, những lời khuyên bạn vừa tìm hiểu sẽ giúp bạn an toàn hơn rất nhiều trong môi trường công nghệ hiện đại.
