Việc sở hữu một chiếc máy tính Windows hoàn toàn mới lẽ ra phải mang lại cảm giác phấn khích, nhưng thay vào đó, bạn lại phải nhìn chằm chằm vào biểu tượng loading khi các chương trình mở ra một cách chậm chạp. Tình trạng ì ạch này rất có thể là do bloatware, và việc loại bỏ chúng có thể tăng tốc độ máy tính của bạn ngay lập tức.
Vì Sao PC Mới Mua Lại Ì Ạch Đến Vậy?
Khi bạn mua một chiếc máy tính Windows mới, bạn mong đợi hiệu năng “nhanh như chớp” ngay từ khi mở hộp. Rốt cuộc, nó được trang bị phần cứng mới nhất và hệ điều hành hiện đại. Vậy tại sao nó vẫn chậm chạp? Lý do gần như chắc chắn là bloatware.
Bloatware là thuật ngữ chỉ các phần mềm không mong muốn được nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cài đặt sẵn trên các máy tính mới. Những chương trình này tiêu tốn tài nguyên hệ thống quý giá, chiếm không gian lưu trữ, làm hao pin và thường không mang lại giá trị nào đáng kể cho hầu hết người dùng.
Vậy bloatware thực sự trông như thế nào? Đó là các phiên bản dùng thử của chương trình diệt virus liên tục bật lên mỗi khi bạn khởi động máy. Đó là các công cụ “kiểm tra sức khỏe” mang thương hiệu của nhà sản xuất, vốn đã có chức năng tương tự trong Windows. Đó là những trò chơi bạn chưa từng yêu cầu, các thanh công cụ trình duyệt, và những ứng dụng “hỗ trợ” hứa hẹn tối ưu hóa PC nhưng thực chất chỉ gây cản trở.
Thực đơn Start Windows 11 hiển thị các ứng dụng được cài đặt sẵn, một số có thể là bloatware làm chậm máy.
Các nhà sản xuất biện minh rằng bạn có thể thấy một số công cụ này hữu ích. Mặc dù có một số ứng dụng Windows thực sự cần thiết cho PC mới, nhưng phần lớn các phần mềm cài đặt sẵn này thường không hữu ích và chỉ đang chiếm dụng không gian cùng tài nguyên.
Gỡ Bloatware (Debloat) – Giải Pháp “Thần Tốc” Cho Hiệu Suất PC
Bloatware không chỉ là một cái gai trong mắt – nó còn là “kẻ giết người” hiệu suất. Nhiều chương trình trong số này bắt đầu chạy ngầm mỗi khi bạn bật máy tính. Chúng tiêu thụ tài nguyên RAM và CPU, khiến mọi tác vụ khác đều trở nên chậm chạp hơn. Bạn sẽ nhận thấy thời gian khởi động lâu hơn, độ trễ khi mở ứng dụng và đôi khi còn có những cửa sổ pop-up ngẫu nhiên yêu cầu bạn nâng cấp hoặc mua sắm.
Tôi đã từng xử lý những chiếc máy tính mới tinh nhưng lại có hàng tá chương trình bloatware tranh giành tài nguyên ngay khi khởi động. Kết quả là: thời gian khởi động chậm, hiệu suất ì ạch và pin laptop cạn nhanh hơn mức bình thường.
Nhưng không chỉ dừng lại ở tốc độ. Những chương trình này cũng có thể chiếm hàng gigabyte dung lượng lưu trữ mà bạn có thể dùng cho các tệp tin, ảnh hoặc trò chơi của mình. Debloating là một trong số ít cách hiệu quả để tăng tốc PC Windows. Bằng cách vô hiệu hóa và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng, PC của bạn sẽ có nhiều tài nguyên hơn để hoạt động, giúp các ứng dụng chạy nhanh hơn đáng kể.
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Gỡ Bloatware Trên PC Windows
Gỡ bloatware hiệu quả có nghĩa là chỉ loại bỏ những phần mềm bạn không cần. Bắt đầu bằng cách tìm kiếm các chương trình bạn không yêu cầu hoặc không bao giờ sử dụng. Đừng xóa tất cả những gì không quen thuộc; một số ứng dụng rất quan trọng để Windows chạy mượt mà. Hãy tập trung vào việc loại bỏ bloatware rõ ràng trong khi vẫn giữ nguyên các thành phần hệ thống thiết yếu. Cách tiếp cận cẩn thận này giúp PC của bạn chạy nhanh và không gặp sự cố.
Bước 1: Xác định Phần Mềm Không Cần Thiết
Bắt đầu bằng cách xem những gì đã được cài đặt trên PC của bạn. Mở Cài đặt (Settings) > Ứng dụng (Apps) > Ứng dụng đã cài đặt (Installed apps) hoặc sử dụng Control Panel > Chương trình (Programs) > Chương trình và tính năng (Programs and Features). Cuộn qua danh sách và tìm bất kỳ thứ gì bạn không tự cài đặt. Đặc biệt chú ý đến các chương trình có tên thương hiệu PC của bạn (như Dell, HP, hoặc Lenovo), các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus, thanh công cụ trình duyệt và các trò chơi bạn không yêu cầu.
Kiểm tra các ứng dụng khởi động trong Task Manager để xác định bloatware có tác động cao đến hiệu suất.
Để xác định ứng dụng nào cần gỡ, hãy mở Task Manager (nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc) và kiểm tra tab Khởi động (Startup). Nếu bạn thấy một loạt các chương trình được đánh dấu là “Tác động cao” (High impact) mà không phải của Microsoft, đây rất có thể là bloatware đang làm chậm thời gian khởi động của bạn. Bạn nên gỡ cài đặt hoặc vô hiệu hóa các chương trình này khi Windows khởi động.
Nếu bạn không chắc một chương trình nào đó đang làm gì, hãy tìm kiếm thông tin về nó trên Google trước khi xóa. Một số tiện ích, ngay cả khi bạn không sử dụng chúng, có thể quan trọng để Windows chạy trơn tru. Nhưng hầu hết thời gian, nếu nó trông giống quảng cáo, hoạt động như quảng cáo hoặc liên tục nhắc nhở bạn nâng cấp, thì bạn có thể an toàn loại bỏ nó.
Bước 2: Sao Lưu Hệ Thống và Tạo Điểm Khôi Phục
Trước khi bạn bắt đầu xóa bất cứ thứ gì, hãy dành một phút để bảo vệ dữ liệu của mình. Windows có một công cụ tích hợp sẵn gọi là System Restore (Khôi phục Hệ thống) cho phép bạn tạo một “ảnh chụp nhanh” của hệ thống. Chỉ cần tìm kiếm “Tạo điểm khôi phục” (Create a restore point) trong thanh tìm kiếm của Windows, chọn ổ đĩa chính của bạn và nhấn Tạo (Create). Đặt tên cho nó, ví dụ như “Trước khi gỡ Bloatware”. Bằng cách này, nếu bạn vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục lại.
Tạo điểm khôi phục hệ thống (System Restore Point) trước khi gỡ bloatware để đảm bảo an toàn.
Nếu bạn muốn cẩn thận hơn, hãy sao lưu các tệp quan trọng của mình vào ổ đĩa ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây. Đây là một công việc chỉ mất vài phút nhưng có thể giúp bạn tiết kiệm hàng giờ đau đầu sau này.
Bước 3: Gỡ Bloatware Thủ Công Hoặc Bằng Công Cụ Tự Động
Giờ là phần thỏa mãn nhất. Đối với hầu hết các chương trình của bên thứ ba, bạn có thể nhấp chuột phải vào chúng trong menu Start hoặc sử dụng nút Gỡ cài đặt (Uninstall) trong Cài đặt. Một số ứng dụng cứng đầu, như Xbox Game Bar hoặc một số tiện ích của nhà sản xuất, có thể cần nhiều nỗ lực hơn một chút. Đối với những trường hợp đó, bạn có thể sử dụng các lệnh PowerShell hoặc Windows Terminal để loại bỏ chúng. Chỉ cần đảm bảo bạn biết mình đang xóa gì và luôn kiểm tra kỹ trước khi nhấn Enter.
Gỡ cài đặt các ứng dụng không mong muốn thủ công qua cài đặt ứng dụng trên Windows.
Việc gỡ bloatware thủ công mất nhiều thời gian hơn một chút, nhưng nó mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn sẽ biết chính xác những gì đang chạy trên PC của mình và sẽ tránh được việc vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng. Nếu bạn muốn một cách nhanh hơn hoặc kỹ lưỡng hơn để dọn dẹp PC mới của mình, các công cụ và script gỡ bloatware tự động có thể giúp ích.
Những giải pháp này quét hệ thống của bạn để tìm phần mềm không cần thiết và loại bỏ chúng hàng loạt, giúp bạn tiết kiệm công sức gỡ cài đặt thủ công. Hầu hết các công cụ gỡ bloatware tự động được thiết kế để nhắm mục tiêu vào bloatware phổ biến, hợp lý hóa cài đặt hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất chỉ với vài cú nhấp chuột hoặc lệnh.
Sử dụng các script hoặc công cụ tự động để gỡ bỏ bloatware từ Microsoft và nhà sản xuất.
Quá trình gỡ bloatware tự động hoạt động bằng cách xác định các chương trình và tính năng mà bạn có thể không cần, sau đó loại bỏ chúng một cách an toàn hoặc tắt chúng. Quá trình này có thể ngay lập tức giải phóng tài nguyên và làm cho PC của bạn cảm thấy nhanh hơn. Mặc dù các công cụ này tiện lợi, hãy đảm bảo tạo điểm khôi phục trước khi chạy bất kỳ công cụ dọn dẹp tự động nào, để bạn có thể dễ dàng hoàn tác các thay đổi nếu cần.
Tóm lại, gỡ bloatware tự động là một cách nhanh chóng, hiệu quả để loại bỏ phần mềm không mong muốn và lấy lại tốc độ cho PC của bạn, đặc biệt nếu bạn không thoải mái khi tự mình tìm kiếm mọi chương trình. Chỉ cần nhớ chọn các công cụ và script được đánh giá tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản trước khi thực hiện các thay đổi lớn.
Làm Thế Nào Để Biết PC Của Bạn Đã Đạt Hiệu Suất Tối Ưu?
Sau khi gỡ bloatware, bạn sẽ muốn xác nhận rằng những nỗ lực của mình đã mang lại kết quả. Một số chỉ số có thể giúp bạn xác định xem PC của mình có đang hoạt động tốt nhất hay không:
- PC của bạn khởi động trong vài giây, không phải vài phút. Với ổ SSD, bạn sẽ thấy màn hình nền trong vòng dưới 15-20 giây.
- Các ứng dụng mở ngay lập tức và việc chuyển đổi giữa các chương trình diễn ra mượt mà.
- Khi bạn kiểm tra Task Manager, mức sử dụng CPU của bạn dưới 10% và hoạt động ổ đĩa gần như bằng 0 khi ở trạng thái nhàn rỗi.
- Số lượng tiến trình nền giảm khi kiểm tra Task Manager. Hầu hết các hệ thống được tối ưu hóa chạy giữa 50 và 80 tiến trình, không phải hơn 100.
- Bạn có nhiều không gian lưu trữ trống hơn và pin của laptop kéo dài hơn chỉ với một lần sạc.
Laptop Windows sau khi gỡ bỏ bloatware hoạt động mượt mà, tối ưu hiệu suất.
Nếu PC của bạn vẫn cảm thấy chậm sau khi gỡ bloatware, hãy xem xét các yếu tố bổ sung như tác vụ bảo trì tự động của Windows, quét antivirus chạy ngầm hoặc cài đặt tiết kiệm năng lượng quá mức. Đôi khi, những yếu tố này có thể gây ra hiện tượng chậm tạm thời tương tự như bloatware.
Gỡ bloatware trên PC Windows mới của bạn là một trong những bước đầu tiên hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất. Bằng cách xác định và loại bỏ phần mềm cài đặt sẵn không cần thiết, bạn sẽ lấy lại tài nguyên hệ thống, không gian lưu trữ và cuối cùng là quyền kiểm soát máy tính của chính mình. Quá trình này không đòi hỏi kiến thức kỹ thuật sâu sắc, bạn chỉ cần một phương pháp tiếp cận có hệ thống và có thể là sự hỗ trợ từ các công cụ gỡ bloatware uy tín. Hãy bắt tay vào dọn dẹp để trải nghiệm sự khác biệt ngay hôm nay!
