Nghe sách nói là một cách tuyệt vời để tận dụng thời gian chết, giúp bạn hoàn thành công việc nhà hay đi bộ mà không cảm thấy nhàm chán. Tuy nhiên, không giống như sách in, tôi thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ phần lớn nội dung đã nghe. Sau khi thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau, tôi đã tìm ra những cách đơn giản để ghi nhớ sách nói hiệu quả hơn.
5. Chọn Sách Nói Phù Hợp Cho Việc Học Chủ Động
Không phải tất cả sách nói đều được tạo ra như nhau khi xét đến mục tiêu học tập và ghi nhớ. Trước đây, tôi thường chọn sách một cách ngẫu nhiên hoặc dựa trên mức độ phổ biến. Điều này dẫn đến sự thất vọng vì một số người đọc quá nhanh hoặc giọng điệu đơn điệu. Số khác lại có cấu trúc kém, khiến việc theo dõi các luận điểm chính trở nên khó khăn.
Việc chọn đúng sách nói đã thay đổi mọi thứ. Tôi bắt đầu chọn những cuốn hồi ký hoặc tự truyện khi làm những công việc lặp đi lặp lại. Chẳng hạn, “Educated” của Tara Westover là một trong những cuốn yêu thích của tôi. Những cuốn sách nói được chia thành các chương ngắn, rõ ràng hoạt động tốt nhất cho việc nghe thụ động. Chúng cho phép tôi tạm dừng, suy ngẫm và tiếp thu nội dung từng chút một.
Khi sử dụng Audible cho phần lớn sách nói, tôi luôn tận dụng tính năng nghe thử. Điều này giúp tôi kiểm tra xem giọng đọc và tốc độ có phù hợp với mình hay không. Đọc các đánh giá của người dùng trên những trang web đánh giá sách uy tín cũng cung cấp manh mối về nội dung. Hãy tìm kiếm những nhận xét cụ thể về phiên bản “sách nói”, vì trải nghiệm có thể khác biệt hoàn toàn so với các định dạng khác.
Xem trước sách nói trên ứng dụng Audible để kiểm tra giọng đọc và tốc độ
Chọn đúng sách nói trong đúng tình huống sẽ giúp não bộ của bạn sẵn sàng tiếp thu và ghi nhớ nhiều hơn. Hãy liên hệ những cuốn sách chứa nhiều kiến thức với một hoạt động tương tự. Ví dụ, tôi đã nghe cuốn “Born to Run” trong khi chạy bộ và cảm thấy mình tiếp thu được nhiều hơn từ cuốn sách.
4. Sử Dụng Kiểm Soát Tốc Độ Và Tua Lại Thông Minh
Tôi từng nghĩ rằng việc nghe sách nói với tốc độ 1.5x – 2x là cách nhanh nhất để hoàn thành một cuốn sách. Tuy nhiên, tôi nhận ra rằng điều đó thường đồng nghĩa với việc bỏ lỡ các chi tiết quan trọng hoặc phải tua đi tua lại liên tục. Việc tua đi tua lại gây khó chịu và làm gián đoạn dòng chảy thông tin.
Điều chỉnh tốc độ phát lại dựa trên nội dung đã giúp ích rất nhiều. Với những chủ đề dễ hiểu, quen thuộc, tôi tăng tốc độ lên một chút – khoảng 1.25x – để nội dung trôi chảy hơn. Nhưng đối với những ý tưởng phức tạp hoặc mới mẻ, việc giảm xuống 0.75x hoặc thậm chí tốc độ bình thường sẽ cho não bộ tôi thời gian xử lý thông tin.
Khi nghe thấy điều gì đó thú vị hoặc khó hiểu, tôi sẽ tạm dừng và phát lại ngay lập tức. Sự củng cố này giúp tôi nắm bắt những sắc thái mà tôi đã bỏ lỡ lần đầu tiên.
Hãy để nội dung dẫn dắt tốc độ của bạn. Đôi khi điều đó có nghĩa là phải giảm tốc độ hoặc tua lại một phần hoặc chương cụ thể nhiều hơn bạn muốn. Nhưng phần thưởng là bạn có thể ghi nhớ những bài học chính tốt hơn.
Điều chỉnh tốc độ phát sách nói linh hoạt để nắm bắt thông tin quan trọng
3. Ghi Chú Hoặc Đánh Dấu Song Song Khi Nghe
Nghe thụ động chính là thủ phạm khiến khả năng ghi nhớ của tôi kém đi. Tôi bắt đầu thử nghiệm việc ghi chú, và nó tạo ra sự khác biệt lớn. Việc ghi lại các ý tưởng, trích dẫn hoặc câu hỏi giúp tôi luôn chủ động. Ngay cả những ghi chú đơn giản với các từ khóa cũng buộc tôi phải xử lý những gì mình đang nghe, thay vì để nó trôi qua.
Hãy giữ mọi thứ đơn giản nhất có thể. Tôi thường sử dụng Google Keep hoặc Apple Notes. Tôi đặc biệt thích Apple Notes vì các tính năng ghi chú nhanh chóng của nó. Apple Notes cho phép bạn ghi âm giọng nói và tự động chuyển đổi thành văn bản. Điều này rất tiện lợi khi bạn nghe sách nói gần như rảnh tay.
Ứng dụng Audible cũng hỗ trợ tính năng “Clips” và “Bookmarks” (hoặc đánh dấu). Các ứng dụng sách nói khác cũng có tính năng cơ bản này. Tôi sử dụng chúng để “cắt” những đoạn yêu thích, viết ghi chú riêng hoặc chỉ đánh dấu các phần quan trọng. Sau này, tôi có thể xem lại những điểm nổi bật và ghi chú đã lưu mà không cần nghe lại toàn bộ cuốn sách.
Sử dụng tính năng Clips và Bookmarks trên ứng dụng Audible để ghi chú nhanh
Nếu không thể ghi chú hoặc đánh dấu trong khi nghe, hãy tạm dừng ở cuối mỗi chương để tóm tắt các điểm chính bằng ứng dụng Ghi âm (Voice Memo) trên iPhone hoặc ứng dụng Ghi âm (Recorder) trên Android. Hiện nay cũng có rất nhiều ứng dụng nhật ký giọng nói hữu ích.
2. Kết Hợp Sách Nói Với Tóm Tắt Trực Quan Hoặc Viết
Một số ý tưởng phức tạp hoặc trừu tượng, và chỉ lời nói thôi thì không thể ghi nhớ lâu dài.
Việc tạo các bản tóm tắt trực quan hoặc viết giúp lấp đầy khoảng trống đó. Sau khi hoàn thành một chương hoặc một buổi nghe, tôi dành 5-10 phút để tạo một bản đồ tư duy hoặc dàn ý đơn giản. Điều này giúp tôi thấy được mối liên hệ giữa các khái niệm và nắm bắt bức tranh tổng thể.
Tôi đã thử nghiệm với Freeform trên iPhone/iPad để tạo ghi chú trực quan phong phú.
Tóm tắt trực quan không cần phải là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo. Bạn có thể sử dụng các hộp phác thảo và mũi tên trên giấy hoặc dùng các công cụ kỹ thuật số như Google Docs hay các ứng dụng bản đồ tư duy miễn phí. Hành động tự tay sắp xếp các ý tưởng một cách trực quan sẽ tạo ra những “móc nối” bộ nhớ mạnh mẽ hơn.
Nếu tóm tắt bằng văn bản hiệu quả với bạn, hãy viết ra những điểm mấu chốt bằng lời của riêng bạn. Chỉ cần chuyển đổi từ âm thanh sang văn bản cũng có thể giúp bạn hiểu sâu hơn. Tất nhiên, hãy lên lịch xem lại ghi chú thường xuyên nếu bạn muốn ghi nhớ một cách có chủ đích.
Tạo sơ đồ tư duy hoặc tóm tắt trực quan bằng ứng dụng Freeform trên iPad
Nhiều nghiên cứu khoa học cũng khẳng định rằng việc kết hợp nghe với viết hoặc hình ảnh kích hoạt nhiều phần khác nhau của não bộ, giúp việc hồi tưởng dễ dàng và đáng tin cậy hơn sau này.
1. Ngay Lập Tức Tạo Kế Hoạch Hành Động
Một lý do lớn khiến tôi gặp khó khăn trong việc ghi nhớ là tôi không bao giờ áp dụng những gì mình đã học. Tôi thường chuyển sang cuốn sách tiếp theo, và kiến thức cứ thế trở nên trừu tượng, không gắn liền với cuộc sống hàng ngày.
Giờ đây, tôi luôn đặt mục tiêu tạo một kế hoạch hành động ngay sau khi nghe sách. Điều này có thể đơn giản như việc viết ra một hoặc hai điều cần thử nghiệm dựa trên lời khuyên của sách nói.
Ví dụ, nếu tôi nghe một cuốn sách về năng suất, tôi sẽ chọn một thói quen mới để thử vào tuần tới. Hoặc nếu đó là về sức khỏe, tôi đặt một mục tiêu nhỏ như uống nhiều nước hơn mỗi ngày.
Nhờ sự phát triển của công nghệ AI, giờ đây chúng ta có thể yêu cầu các công cụ như ChatGPT tạo ra các bước hành động chi tiết.
Có một kế hoạch cụ thể giúp kết nối những bài học với thực tế của tôi. Nó mang lại động lực để tôi ghi nhớ và sử dụng các ý tưởng. Và việc hành động củng cố việc học thông qua thực hành.
Thường thì tôi sẽ trì hoãn việc bắt đầu một cuốn sách mới cùng thể loại. Nếu không có bước này, sách nói chỉ đơn thuần trở thành một phần của việc quá tải thông tin.
Sử dụng công cụ AI như ChatGPT để xây dựng kế hoạch hành động từ sách nói
Nếu có thể, hãy tìm một người mà bạn có thể dạy lại những bài học từ cuốn sách. Việc dạy lại giúp củng cố kiến thức nền tảng của bạn và người học cũng được hưởng lợi. Nếu bạn không tìm được ai, hãy biến ChatGPT thành gia sư và tự mình trở thành học sinh.
Việc ghi nhớ sách nói hiệu quả là vấn đề của việc chủ đích và chủ động trong khi nghe. Nó bắt đầu từ việc chọn đúng tựa sách, sau đó ghi chú để tạo tiền đề cho việc ghi nhớ tốt hơn. Xen kẽ đó, việc thêm tóm tắt trực quan và tạo kế hoạch hành động sẽ giúp sách nói “in sâu” vào trí nhớ của bạn. Hãy bắt đầu áp dụng ngay hôm nay để tối ưu hóa trải nghiệm nghe sách nói của bạn!
