Sau nhiều năm gắn bó với File Explorer, nhiều người dùng đã chuyển sang các trình quản lý tệp bên thứ ba để tìm kiếm trải nghiệm tốt hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng mang đến một góc nhìn mới mẻ: File Explorer vẫn là một phần cốt lõi của Windows, và chỉ với vài cập nhật thông minh, Microsoft hoàn toàn có thể biến công cụ này trở nên vượt trội hơn rất nhiều cho mọi người dùng, đặc biệt là trên Windows 11.
1. Nâng Cấp Tính Năng Hỗ Trợ Tab
Windows 11 cuối cùng cũng đã giới thiệu tính năng duyệt theo tab trong File Explorer, một cải tiến được mong đợi từ lâu, cho phép người dùng dễ dàng điều hướng giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở nhiều cửa sổ riêng biệt. Mặc dù vậy, phiên bản hiện tại vẫn còn nhiều điểm chưa hoàn thiện. Người dùng không có tùy chọn để ghim các tab thường xuyên sử dụng, thiếu phím tắt để mở lại các tab đã đóng, và các tab cũng không được khôi phục sau khi hệ thống khởi động lại.
Bản cập nhật tháng 3 năm 2025 của Microsoft đã phần nào giải quyết vấn đề này bằng cách giới thiệu tùy chọn khôi phục các tab và cửa sổ đang mở sau khi khởi động lại hệ thống hoặc đăng nhập lại. Tuy nhiên, tính năng này chỉ hoạt động sau khi khởi động lại toàn bộ hệ thống. Nếu bạn vô tình đóng File Explorer và mở lại nó, các tab của bạn vẫn sẽ biến mất.
Microsoft cũng nên cân nhắc bổ sung tính năng Nhóm Tab (Tab Groups), một trong những tính năng hữu ích nhất trong các ứng dụng như Directory Opus. Nhóm Tab cho phép bạn lưu một tập hợp các tab đang mở thành một nhóm và mở lại chúng dựa trên quy trình làm việc hiện tại của bạn. Ví dụ, một người thường xuyên chuyển đổi giữa các công việc lập trình, viết lách và chỉnh sửa video có thể tạo các nhóm tab riêng biệt cho từng công việc để nhanh chóng truy cập khi cần.
2. Chế Độ Hai Ngăn (Dual Pane View) Tiện Lợi
Điều hướng bằng hai ngăn (Dual Pane) là một thiếu sót lớn khác trong File Explorer. Với hai ngăn đặt cạnh nhau, người dùng có thể nhanh chóng kéo và thả các tệp hoặc thư mục giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở nhiều cửa sổ. Tính năng này cũng giúp việc so sánh nội dung của hai thư mục trở nên dễ dàng hơn, hỗ trợ dọn dẹp các tệp trùng lặp và quản lý bản sao lưu hiệu quả. Riêng tính năng này đã có thể cải thiện đáng kể năng suất cho người dùng chuyên nghiệp.
Trình quản lý tệp File Pilot với hai ngăn hiển thị trên Windows 11, giúp sao chép và di chuyển dữ liệu hiệu quả.
Các ứng dụng như File Pilot và Directory Opus xử lý đa nhiệm rất hiệu quả. Các tab của bạn được lưu lại, có cách dễ dàng để ghim các thư mục thường dùng và bạn có thể tạo bao nhiêu ngăn tùy thích trong một cửa sổ duy nhất. File Explorer có thể học hỏi từ những cách triển khai này để mang đến trải nghiệm linh hoạt hơn cho người dùng Windows.
3. Cải Thiện Tính Năng Xem Trước và Tùy Chọn Hiển Thị
Tính năng xem trước tệp trong File Explorer hiện rất không nhất quán và kém xa so với những gì mà các trình quản lý tệp bên thứ ba hay thậm chí PowerToys Peek cung cấp. Mặc dù hỗ trợ các định dạng phổ biến như hình ảnh, văn bản, PDF, HTML và tệp .reg, nhưng việc khiến nó hoạt động ổn định có thể khá rắc rối.
File Explorer gặp khó khăn khi hiển thị các loại tệp ít phổ biến hơn và, trong nhiều trường hợp, thậm chí còn không thể xem trước các tệp văn bản hoặc PDF. Một tùy chọn xem trước đáng tin cậy hơn sẽ là cách tiện lợi để nhanh chóng sàng lọc các tệp mà không cần mở chúng hoặc sử dụng các ứng dụng bên thứ ba để xem nội dung.
Một trong những tính năng được yêu thích của ứng dụng Files là chế độ xem cột (Column View), cho phép bạn duyệt các thư mục theo cấu trúc cây. Bạn có thể sử dụng bàn phím để điều hướng qua các thư mục mà không cần quay lại hay di chuyển qua lại. Đây là một tính năng mà File Explorer rất nên áp dụng để người dùng dễ dàng theo dõi vị trí hiện tại của mình một cách nhanh chóng.
4. Tăng Tốc Độ Tìm Kiếm
File Explorer tương đối chậm so với các lựa chọn thay thế bên thứ ba như File Pilot. Chức năng tìm kiếm của nó hoạt động với tốc độ “rùa bò” và mất rất nhiều thời gian để hiển thị kết quả, đặc biệt khi quét các thư mục lớn hoặc ổ đĩa ngoài. Nhiều yếu tố góp phần vào tốc độ tìm kiếm chậm này, bao gồm việc thiếu lập chỉ mục toàn hệ thống trừ khi được bật thủ công cho các thư mục cụ thể.
Tất nhiên, bạn có thể xây dựng lại toàn bộ chỉ mục tìm kiếm để cải thiện tốc độ tìm kiếm của Windows, thêm thủ công các thư mục và loại tệp vào tùy chọn lập chỉ mục, và tinh chỉnh các vị trí không được lập chỉ mục để tắt tìm kiếm siêu dữ liệu nhằm tìm tệp nhanh hơn. Tuy nhiên, hầu hết người dùng sẽ không bao giờ thực hiện các cài đặt này và phải chịu đựng vấn đề tìm kiếm chậm, khiến Microsoft cần triển khai một giải pháp mạnh mẽ hơn ngay từ đầu.
Các tiện ích tìm kiếm bên thứ ba như Everything quét toàn bộ hệ thống tệp NTFS và ReFS, sau đó xây dựng chỉ mục riêng của chúng để cung cấp kết quả tìm kiếm tức thì, ngay cả khi điều đó có thể làm tăng nhẹ mức sử dụng CPU. Một chức năng tìm kiếm nhanh hơn và phản hồi tốt hơn sẽ giúp tiết kiệm thời gian và giảm sự khó chịu, đặc biệt đối với những người dùng có bộ sưu tập tệp lớn.
5. Hỗ Trợ Lọc, Tổ Chức và Metadata Nâng Cao
File Explorer cho phép bạn tìm kiếm tệp nhanh hơn bằng cách sử dụng các bộ lọc như ngày, tên, kích thước và loại (loại tệp). Tuy nhiên, nó kém trực quan hơn và hầu hết mọi người chưa bao giờ sử dụng các bộ lọc này vì chúng bị ẩn sâu trong cài đặt. Microsoft có thể cải thiện bằng cách thêm các bộ lọc đa tiêu chí nâng cao kết hợp nhiều bộ lọc, khả năng lưu các bộ lọc và lọc trực tiếp để chỉ hiển thị một loại tệp cụ thể.
Giao diện tùy chọn chỉnh sửa thẻ (tag) cho tệp trong Windows 11, minh họa khả năng quản lý metadata nâng cao.
File Explorer cũng cần được nâng cấp các công cụ tổ chức tệp. Nó thiếu các thư mục được mã hóa màu, thẻ và nhãn tùy chỉnh để dễ dàng phân biệt tệp ngay từ cái nhìn đầu tiên. Nó cũng thiếu khả năng nhóm các tệp dựa trên siêu dữ liệu (metadata) như tác giả, loại dự án và danh mục tệp. Chức năng đổi tên hàng loạt tích hợp sẵn trong File Explorer cũng rất cơ bản, vì không có cách nào để thêm tiền tố động, thay thế văn bản cụ thể trong tên tệp, thay đổi phần mở rộng tệp hàng loạt hoặc thêm siêu dữ liệu vào tên tệp.
6. Cung Cấp Tính Năng Tùy Chỉnh Nâng Cao
Mặc dù thiết kế của File Explorer đã được cải thiện, nhưng nó cung cấp khả năng tùy chỉnh hạn chế cho thanh công cụ và menu của mình. Bạn không thể thêm, xóa hoặc sắp xếp lại các biểu tượng thanh công cụ, cũng như không thể cá nhân hóa menu ngữ cảnh để phù hợp với quy trình làm việc của bạn. Muốn ẩn một phần? Có thể, nhưng chỉ tạm thời, vì nó sẽ xuất hiện trở lại vào lần tiếp theo bạn mở một cửa sổ. Trong khi đó, các ứng dụng bên thứ ba như Files cho phép bạn ẩn bất kỳ phần nào bạn muốn và quan trọng hơn là ghi nhớ lựa chọn của bạn.
Microsoft có thể học hỏi từ File Pilot và cho phép người dùng ghim các hành động được sử dụng nhiều nhất của họ (như đổi tên, thuộc tính và Mở bằng) lên đầu menu. Tương tự, các thanh công cụ có thể tùy chỉnh theo kiểu Directory Opus, các nhãn và thẻ tùy chỉnh có thể giúp tăng tốc các tác vụ lặp đi lặp lại bằng cách đặt các lệnh thường dùng ngay trong tầm tay bạn.
Các trình quản lý tệp nâng cao như Directory Opus cho phép tùy chỉnh giao diện hoàn chỉnh — bạn có thể sắp xếp lại các thanh công cụ và quyết định chính xác nút nào đi đâu. Chúng cũng cung cấp các tính năng hữu ích như nhật ký tệp (file log), ghi lại mọi hành động bạn thực hiện, chẳng hạn như xóa tệp. Bằng cách này, bạn có thể dễ dàng xem lại các bước của mình và tránh phải đoán lại xem điều gì có thể đã xảy ra.
7. Tốc Độ Truyền Tệp Nhanh Hơn và Xử Lý Lỗi Tốt Hơn
File Explorer có thể cảm thấy ì ạch, đặc biệt khi di chuyển một số lượng lớn tệp và truyền giữa các ổ đĩa. Nó cũng gặp vấn đề với việc quản lý hàng đợi truyền tệp kém, với nhiều lần truyền diễn ra đồng thời và làm chậm mọi thứ, dẫn đến sự khó chịu trong quá trình sao lưu lớn hoặc các dự án.
Nếu một lỗi xảy ra, thao tác sẽ đơn giản là tạm dừng hoặc hủy thay vì có thể thử lại, tiếp tục hoặc bỏ qua các tệp gặp sự cố. Các ứng dụng như Directory Opus cung cấp khả năng truyền tệp nhanh hơn với nhiều luồng và khả năng điều chỉnh thủ công kích thước bộ đệm để làm việc với các tệp lớn.
Hộp thoại truyền tệp của Directory Opus trên Windows 11, thể hiện khả năng quản lý và xử lý lỗi truyền tải vượt trội.
Việc bổ sung thêm các tính năng hữu ích vào File Explorer ít liên quan đến việc tạo ra trình quản lý tệp tốt nhất cho Windows; các tiện ích quản lý tệp bên thứ ba sẽ luôn làm tốt hơn. Điều quan trọng hơn là cung cấp một tùy chọn tích hợp vững chắc cho những người đã quen thuộc với giao diện và bố cục, không cần phải học lại mọi thứ với một tiện ích mới. Microsoft có cơ hội cải thiện đáng kể trải nghiệm cho hàng triệu người dùng chỉ với vài bản cập nhật chu đáo.
Mặc dù vậy, nhiều người – bao gồm cả bản thân tôi – vẫn tìm đến các giải pháp thay thế để có trải nghiệm tinh tế hơn. File Pilot là lựa chọn hàng đầu của tôi cho trình quản lý tệp trên Windows 11 vì nó đơn giản, nhanh chóng và có tất cả các tính năng tôi cần để tổ chức tệp của mình. Nhưng nếu File Explorer thực hiện các thay đổi được đề xuất, nó hoàn toàn có thể trở thành trình quản lý tệp duy nhất mà hầu hết chúng ta từng cần đến.
