Với mong muốn khám phá sâu hơn về khả năng ẩn danh trực tuyến, tôi đã gác lại trình duyệt quen thuộc và dành trọn một tuần để trải nghiệm Tor Browser một cách độc quyền. Mặc dù các tính năng bảo vệ quyền riêng tư của Tor thực sự ấn tượng, tôi không thể ngờ rằng khoảng thời gian này lại thay đổi sâu sắc nhận thức của mình về chính internet. Từ cách tôi tương tác với các trang web đến việc tôi hiểu về dòng chảy thông tin, mọi thứ đều trở nên rõ ràng và khác biệt hơn.
Điều Gì Đã Thay Đổi Trong Trải Nghiệm Duyệt Web Với Tor?
Tor có cách thiết lập và sử dụng tương đối đơn giản, tương tự như Chrome hay bất kỳ trình duyệt thông thường nào khác. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất là nó cung cấp một mức độ bảo mật và quyền riêng tư mà bạn không thể có được ngay lập tức với các trình duyệt mặc định. Việc sử dụng Tor đã cho tôi cái nhìn trực tiếp về việc internet sẽ “cảm giác” như thế nào khi quyền riêng tư được đặt lên hàng đầu. Với quyền riêng tư là ưu tiên số một, nhiều khía cạnh trong trải nghiệm duyệt web của tôi đã thay đổi đáng kể.
1. Nâng Cao Nhận Thức Về Theo Dõi Trực Tuyến
Một trong những điều đầu tiên tôi nhận thấy khi dùng Tor là mức độ theo dõi sâu rộng được tích hợp vào hoạt động duyệt web hàng ngày. Khi sử dụng trình duyệt thông thường, tôi không hề nghĩ rằng mỗi cú nhấp chuột, mỗi lượt tìm kiếm và mỗi lần cuộn trang đều được ghi lại. Chúng ta thường xuyên thấy các biểu ngữ hỏi về cookie và lầm tưởng rằng mình đang kiểm soát được những gì bị theo dõi, phải không? Thực tế không hoàn toàn như vậy. Thường thì, các trang web không vô hiệu hóa tất cả công cụ theo dõi, ngay cả khi bạn nhấn nút từ chối trên biểu ngữ.
Giao diện hiển thị biểu ngữ đồng ý cookie của Google khi truy cập bằng Tor Browser, thể hiện khả năng chặn theo dõi mạnh mẽ.
Hầu hết việc theo dõi đều diễn ra ngầm, thường là trong nền và không có sự đồng ý rõ ràng của bạn. Nhưng với Tor, các công cụ theo dõi trực tuyến về cơ bản đã bị vô hiệu hóa. Tor chặn những tracker này, và thật đáng ngạc nhiên khi tôi thấy những biểu ngữ mà trước đây tôi chưa từng gặp. Chẳng hạn, tôi chỉ phát hiện ra rằng Google cung cấp một cách để từ chối cookie và các công cụ theo dõi khác khi tôi cố gắng truy cập nó qua Tor. Tôi chưa bao giờ thấy màn hình hiển thị như hình trên ở quốc gia của mình!
2. Cảm Giác “Vô Hình” Hơn Khi Trực Tuyến
Sử dụng Tor mang lại cho tôi cảm giác vô hình kỹ thuật số mà tôi chưa từng trải nghiệm trước đây. Không giống như các trình duyệt chính thống thường liên kết hoạt động của bạn với địa chỉ IP, vị trí hoặc thậm chí thói quen duyệt web của bạn, Tor ẩn danh tất cả những thông tin đó bằng cách định tuyến lưu lượng truy cập của bạn qua nhiều nút (node) trên khắp thế giới. Bằng cách đó, Tor gây khó khăn cho bất kỳ ai muốn truy tìm hoạt động trực tuyến của bạn.
Do đó, trải nghiệm với Tor thực sự rất mới mẻ. Đột nhiên, vị trí thực của tôi không còn hiển thị, điều này đôi khi khiến tôi phải thay đổi ngôn ngữ trên các trang web, vì một số trang sử dụng vị trí giả của tôi và hiển thị nội dung bằng ngôn ngữ lạ. Quảng cáo cũng trở nên kỳ lạ, vì không có sự cá nhân hóa nào, đây là một điểm cộng lớn. Khả năng đặt lại danh tính ngay lập tức trong Tor còn tăng thêm một lớp ẩn danh nữa. Đạt được sự “vô hình” như vậy trên các trình duyệt chính thống mà không cần tùy chỉnh đáng kể là điều rất khó. Đây là lý do chính khiến Tor trở thành một trong những trình duyệt được lựa chọn để truy cập Dark Web.
3. Thay Đổi Thói Quen Duyệt Web Cá Nhân
Dành một tuần với Tor đã khiến tôi cẩn trọng hơn nhiều trong cách mình sử dụng internet. Bởi vì tôi biết mình đang hoạt động trong một môi trường ưu tiên quyền riêng tư cao, tôi tự nhiên bắt đầu điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Đầu tiên, tôi tránh đăng nhập vào các tài khoản cá nhân, vì cảm thấy điều đó đi ngược lại toàn bộ ý tưởng về duyệt web ẩn danh.
Dù tôi có dùng Tor hay không, việc đăng nhập vào các dịch vụ như Gmail hay Facebook đều có nghĩa là hoạt động của tôi vẫn bị liên kết với danh tính thực của mình. Sử dụng Tor cũng khiến tôi nhận ra rằng chúng ta thường xuyên tiết lộ rất nhiều thông tin mà không thực sự suy nghĩ về điều đó.
Bằng cách duyệt web trong một môi trường riêng tư được kiểm soát chặt chẽ, tôi trở nên cảnh giác hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân với các trang web. Nếu một trang yêu cầu tôi điền vào biểu mẫu trước khi cấp quyền truy cập vào nội dung, tôi sẽ thoát ra. Tôi cũng tránh xa các trang web yêu cầu bắt buộc phải chấp nhận cookie để tiếp tục.
4. Truy Cập Nội Dung Bị Giới Hạn Khu Vực
Ngoài khả năng ẩn danh và truy cập Dark Web, tôi không nghĩ nhiều đến các lý do khác để sử dụng Tor. Tuy nhiên, thật bất ngờ, nó còn mở ra những phần của internet mà tôi bình thường không thể truy cập trên web mở. Vì Tor định tuyến kết nối của bạn qua nhiều nút (hoặc relay), kết quả là các trang web không nhìn thấy vị trí thực của bạn mà thay vào đó là vị trí của nút thoát (exit node).
Điều này có nghĩa là tôi có thể xem nội dung không thường xuyên truy cập được ở quốc gia của mình, dù là do kiểm duyệt, giới hạn bản quyền hay chặn theo khu vực. Thật đáng ngạc nhiên khi nhận ra rằng internet không hoàn toàn giống nhau đối với mọi người, và Tor cố gắng “san bằng” sân chơi một chút.
Tất nhiên, có những cách khác để vượt qua kiểm duyệt internet mà không cần dùng Tor. Và như dự kiến, tôi cũng có thể truy cập Dark Web một cách an toàn, đây là lý do chính mà nhiều người sử dụng Tor ngay từ đầu.
5. Tốc Độ Duyệt Web Chậm Chạp Đáng Kể
Nhược điểm lớn nhất mà tôi trải nghiệm trong thử nghiệm một tuần với Tor chính là mọi thứ trở nên ì ạch đến mức khó chịu. Các trang web yêu thích của tôi, thường tải gần như ngay lập tức, lại mất nhiều thời gian hơn, đôi khi lên đến vài giây, trước khi tôi có thể thấy nội dung. Có lúc, việc tải trang còn kéo dài hơn dự kiến và cuối cùng thất bại do hết thời gian chờ. Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra một vài lần.
Hình ảnh YouTube tải chậm trong trình duyệt Tor, minh họa nhược điểm về tốc độ khi duyệt web ẩn danh.
Tình trạng này không phải do kết nối internet chậm – khi tôi truy cập cùng các trang đó bằng trình duyệt thông thường của mình (Vivaldi), mọi thứ đều tải rất nhanh. Việc định tuyến đa tầng và mã hóa của mạng Tor làm chậm lưu lượng truy cập, nhưng đây lại là những yếu tố không thể thiếu cho quyền riêng tư mà nó cung cấp.
Việc tăng cường “nhảy” từ relay này sang relay khác, cùng với quá trình mã hóa và giải mã bổ sung, tạo thêm gánh nặng cho một kết nối đáng lẽ chỉ là điểm-đến-điểm đơn giản.
Những Khía Cạnh Nào Tor Browser Không Thay Đổi?
Sử dụng Tor là một bước ngoặt lớn trong cách tôi sử dụng internet, nhưng nó không làm thay đổi mọi thứ. Một số khía cạnh vẫn không thay đổi, từ những phiền toái thực tế đến những thói quen cá nhân không hề suy suyển bất kể kết nối riêng tư đến mức nào.
1. Danh Tính Thực Của Tôi Khi Trực Tuyến
Tor được thiết kế để bảo mật và ẩn danh, nhưng ngay cả với tất cả các lớp mã hóa, danh tính trực tuyến của tôi vẫn không thay đổi. Mặc dù nó bảo vệ hoạt động, địa chỉ IP và, rộng hơn là vị trí của tôi, điều đó không ngăn được một số trang web yêu cầu danh tính thực của tôi để sử dụng dịch vụ của họ.
Nếu tôi đăng nhập vào Facebook hoặc Gmail, danh tính của tôi vẫn là chính tôi. Tôi có thể tạo tài khoản ẩn danh cho Netflix và các dịch vụ khác mà tôi sử dụng, nhưng tôi không thể giả mạo thông tin thanh toán của mình. Vì vậy, đừng nghĩ rằng sử dụng Tor là một cây đũa thần giúp bạn trở nên vô hình hoàn toàn. Cần nhiều hơn việc chỉ bật Tor để đạt được sự ẩn danh trực tuyến tuyệt đối.
2. Nhu Cầu Về Tốc Độ Và Sự Tiện Lợi
Ngay cả với tất cả những lợi thế về quyền riêng tư và khả năng vượt qua giới hạn địa lý, tôi vẫn không thể bỏ qua việc mình khao khát tốc độ và sự tiện lợi của trình duyệt thông thường đến mức nào. Các trang web mất nhiều thời gian hơn để tải, và video đôi khi bị bộ đệm đến mức tôi không thể làm được gì trong vài phút.
Tôi cũng gặp sự cố với nhiều trang web, chúng hoặc bị lỗi hoặc từ chối mở. Một số trang web, như YouTube, không hoạt động, đặc biệt khi bật mức độ bảo mật “An toàn nhất” (Safest) của Tor (vô hiệu hóa JavaScript và các tính năng khác theo mặc định).
Thậm chí có lúc tôi còn bị chặn khỏi một số trang web ngay lần đầu tiên truy cập, vì chúng gắn cờ tôi là robot, điều này trở nên rất khó chịu.
Thông báo từ chối truy cập từ website SocRadar.io khi sử dụng Tor Browser, cho thấy một số trang web có thể chặn kết nối từ Tor.
Cuối cùng, việc sử dụng Tor làm trình duyệt chính trong một tuần là một trải nghiệm “mở mắt”, đặc biệt là về mức độ theo dõi đang lan tràn trong bối cảnh web hiện tại. Tuy nhiên, mặc dù Tor mang lại cảm giác ẩn danh cao hơn và kiểm soát các công cụ theo dõi trực tuyến, nó cũng đi kèm với những đánh đổi. Cá nhân tôi sẽ không sử dụng Tor làm trình duyệt chính cho mọi hoạt động, nhưng tôi chắc chắn sẽ giữ nó làm lựa chọn dự phòng cho những phiên duyệt web cần sự riêng tư tối đa.
