Một mật khẩu yếu kém có thể mở ra vô vàn rắc rối trong thế giới số. Từ những cuộc tấn công lừa đảo đơn giản cho đến việc bị đánh cắp danh tính phức tạp, nguy cơ luôn hiện hữu nếu bạn lơ là bảo mật. May mắn thay, chỉ với vài bước đơn giản và thông minh, bạn hoàn toàn có thể xây dựng một hệ thống bảo vệ mạnh mẽ, an toàn cho các tài khoản trực tuyến mà không cần tốn quá nhiều công sức. Bài viết này của thuthuathot.com sẽ hướng dẫn bạn cách “thiết lập và quên đi” (set it and forget it) để đảm bảo an toàn cho mọi thông tin cá nhân trên không gian mạng.
Tại Sao Bảo Mật Mật Khẩu Lại Quan Trọng?
Người dùng đang gõ máy tính với biểu tượng bảo mật bị cấm, cảnh báo về rủi ro mất an toàn thông tin.
Mật khẩu thường là lớp phòng thủ duy nhất giữa thông tin cá nhân của bạn và những kẻ muốn đánh cắp chúng. Từ email, tài khoản ngân hàng cho đến các dịch vụ giải trí trực tuyến, mọi thứ đều được bảo vệ bởi một mật khẩu. Nếu mật khẩu đó yếu, bị lặp lại nhiều lần hoặc dễ đoán, thì nó gần như không có tác dụng bảo vệ nào cả.
Thật dễ dàng để lơ là vấn đề an ninh mật khẩu cho đến khi có sự cố xảy ra. Có thể một tài khoản bị tấn công, hoặc một khoản phí lạ xuất hiện trên thẻ tín dụng của bạn. Nhưng khi đó, thiệt hại đã quá muộn để khắc phục. Một thói quen bảo mật mật khẩu tốt không chỉ giữ bạn an toàn trong hiện tại mà còn giúp bạn chủ động đối phó với những rủi ro an ninh mạng tiềm ẩn trong tương lai.
Trình Quản Lý Mật Khẩu Hoạt Động Như Thế Nào?
Các biểu tượng ứng dụng quản lý mật khẩu phổ biến trên màn hình điện thoại thông minh, minh họa công cụ bảo mật tiện lợi.
Nếu bạn cảm thấy việc phải nhớ hàng tá mật khẩu độc nhất, phức tạp là điều bất khả thi, thì bạn hoàn toàn đúng. Và đó chính là lúc các trình quản lý mật khẩu phát huy tác dụng. Hãy xem chúng như một “hầm an toàn kỹ thuật số” của riêng bạn. Bạn chỉ cần nhớ một mật khẩu chính (master password) duy nhất và cực mạnh, phần còn lại trình quản lý sẽ lo liệu: tạo, lưu trữ và tự động điền tất cả các mật khẩu khác một cách an toàn.
Một trình quản lý mật khẩu hiệu quả sẽ tạo ra những mật khẩu dài, ngẫu nhiên, không ai có thể đoán được và khó có thể bị bẻ khóa bằng các cuộc tấn công vét cạn (brute-force attack). Và bởi vì nó giúp bạn ghi nhớ, bạn sẽ không cần phải quay lại những thói quen lười biếng như dùng “password123” hay đặt tên thú cưng cho mọi tài khoản.
Sử dụng trình quản lý mật khẩu giúp bạn duy trì thói quen bảo mật tốt mà không cần phải suy nghĩ quá nhiều. Đó là chìa khóa cho phương pháp “thiết lập và quên đi”: một khi trình quản lý của bạn đã được cài đặt, thói quen sử dụng công nghệ hàng ngày của bạn sẽ trở nên an toàn và đơn giản hơn rất nhiều.
Tạo Một Mật Khẩu Chính Cực Mạnh (Master Password)
Đây là mật khẩu quan trọng nhất trong hệ thống bảo mật của bạn. Mật khẩu chính là chìa khóa để mở trình quản lý mật khẩu, và từ đó, truy cập mọi thứ khác. Nếu bạn làm tốt bước này, bạn đã hoàn thành phần khó nhất để giữ an toàn trên mạng.
Bí quyết là làm cho nó dài, độc nhất và chỉ riêng bạn mới nghĩ ra. Bạn không cần phải cố gắng ghi nhớ một mớ ký hiệu và chữ cái ngẫu nhiên. Thay vào đó, hãy sử dụng một câu hoặc cụm từ dài có ý nghĩa với bạn, nhưng lại không có ý nghĩa gì với người khác. Ví dụ, một cụm từ như “Trathutienroiotoihoanlac!24” sẽ an toàn hơn nhiều—và dễ nhớ hơn—so với “P@ssw0rd123”.
Điều bạn cần là sức mạnh thông qua độ dài và tính khó đoán. Tránh mọi thứ liên quan đến cuộc sống cá nhân của bạn, chẳng hạn như tên thú cưng hay ngày sinh nhật. Đó là những thứ đầu tiên mà một hacker có ý đồ sẽ thử.
Sau khi đã tạo, hãy ghi nhớ nó thật kỹ. Nếu bạn lo lắng về việc quên, hãy viết nó ra và cất giữ ở một nơi an toàn, cách xa máy tính và tuyệt đối không dán trên màn hình của bạn.
Thêm Xác Thực Hai Yếu Tố (2FA)
Giao diện Bitwarden hiển thị tùy chọn xác thực hai yếu tố qua email, minh họa việc tăng cường bảo mật tài khoản.
Nếu mật khẩu chính là ổ khóa trên cánh cửa chính nhà bạn, thì xác thực hai yếu tố (2FA) chính là người bảo vệ đang kiểm tra lại giấy tờ tùy thân của bạn. Nó bổ sung một bước thứ hai vào quá trình đăng nhập, khiến tin tặc khó đột nhập hơn rất nhiều.
Sau khi nhập mật khẩu, bạn cũng cần nhập một mã được gửi đến điện thoại hoặc được tạo bởi một ứng dụng xác thực như Google Authenticator hoặc Authy. Một số dịch vụ còn hỗ trợ khóa phần cứng vật lý, hoạt động như thẻ ID kỹ thuật số mà bạn phải cắm vào.
2FA hiệu quả vì ngay cả khi ai đó đoán hoặc đánh cắp mật khẩu của bạn, họ vẫn cần quyền truy cập vật lý vào điện thoại hoặc thiết bị của bạn để đăng nhập. Thiết lập 2FA chỉ mất vài phút cho mỗi tài khoản. Bạn có thể bắt đầu với những tài khoản quan trọng nhất—email, ngân hàng, trình quản lý mật khẩu và mạng xã hội. Hầu hết các dịch vụ đều giúp việc cài đặt dễ dàng ngay trong phần cài đặt tài khoản của bạn.
Khi Nào Cần Thay Đổi Mật Khẩu Của Bạn?
Màn hình điện thoại hiển thị các biểu tượng khóa và chìa khóa xung quanh, tượng trưng cho việc quản lý và bảo vệ mật khẩu.
Với một trình quản lý mật khẩu và xác thực hai yếu tố được áp dụng, bạn đã làm cho hệ thống của mình an toàn hơn đáng kể so với người dùng trung bình. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có thể “thiết lập và quên” hoàn toàn. Giống như việc thay pin báo khói hoặc bảo dưỡng ô tô, vệ sinh mật khẩu tốt cũng cần được kiểm tra định kỳ.
Bạn không cần phải thay đổi mật khẩu sau mỗi 30 hoặc 60 ngày như một số lời khuyên cũ đưa ra—điều đó dễ dẫn đến việc tạo ra mật khẩu yếu hơn vì sự khó chịu. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc thay đổi chúng khi thực sự cần thiết: sau một vụ rò rỉ dữ liệu, nếu bạn nghi ngờ hoạt động đáng ngờ, hoặc nếu trình quản lý mật khẩu của bạn gắn cờ một mật khẩu nào đó là bị lộ hoặc bị trùng lặp.
Hầu hết các trình quản lý mật khẩu sẽ thông báo cho bạn về các vụ vi phạm và đề xuất cập nhật. Đây là lúc quy trình bảo trì định kỳ của bạn phát huy tác dụng. Hãy đặt lời nhắc vài tháng một lần để xem lại báo cáo bảo mật của trình quản lý. Đây thường là một việc nhanh chóng, và bạn sẽ có thể xem mật khẩu nào đã lỗi thời, bị trùng lặp hoặc có khả năng dễ bị tấn công.
Một thói quen thông minh khác là xem xét các tài khoản không sử dụng. Các hồ sơ mạng xã hội cũ, đăng ký đã hết hạn hoặc các diễn đàn bị lãng quên từ lâu vẫn có thể là cánh cửa dẫn vào cuộc sống số của bạn. Nếu bạn không còn sử dụng một dịch vụ nào đó, hãy cân nhắc xóa tài khoản, hoặc ít nhất là cập nhật mật khẩu thành một mật khẩu độc đáo và ngẫu nhiên.
Một mật khẩu chính an toàn, một trình quản lý mật khẩu tốt và xác thực hai yếu tố tạo thành một hệ thống bảo mật tự chăm sóc bản thân chỉ với một chút bảo trì. Bạn không cần phải căng thẳng với mỗi lần đăng nhập hay hoảng sợ trước mọi tin tức an ninh. Hãy thiết lập một lần, kiểm tra định kỳ, và để quy trình này chăm sóc phần còn lại.
