Tình trạng “Storage Almost Full” (Ổ cứng gần đầy) là nỗi ám ảnh chung của rất nhiều người dùng công nghệ hiện nay. Ổ đĩa chính dường như luôn đầy nhanh hơn bạn có thể dọn dẹp, gây ra không ít phiền toái từ việc giảm hiệu suất hoạt động của máy tính cho đến việc không thể lưu trữ thêm các tài liệu, hình ảnh hay video quan trọng. Tuy nhiên, đừng lo lắng! Với những chiến lược thông minh và công cụ phù hợp, bạn hoàn toàn có thể giải quyết dứt điểm vấn đề này mà không lo mất đi bất kỳ dữ liệu quý giá nào. Bài viết này sẽ chia sẻ 4 phương pháp đã được kiểm chứng, giúp bạn quản lý và tối ưu không gian lưu trữ một cách hiệu quả nhất.
Dọn dẹp tức thì và tự động với Storage Sense trên Windows
Storage Sense là một trong những tính năng hữu ích nhất của Windows mà đáng lẽ ra nên được bật mặc định. Công cụ tự động này đóng vai trò như một “người dọn dẹp” thầm lặng, giúp ngăn chặn tình trạng “khủng hoảng” dung lượng bằng cách loại bỏ các file không cần thiết trước khi ổ đĩa của bạn đạt đến giới hạn.
Storage Sense hoạt động hiệu quả trên ổ đĩa hệ thống (thường là ổ C:) và có thể được cấu hình để tự động chạy khi dung lượng ổ đĩa thấp. Để kích hoạt, bạn chỉ cần vào Settings > System > Storage và bật Storage Sense sang trạng thái On.
Điều làm cho Storage Sense đặc biệt hữu ích là khả năng nhắm mục tiêu vào các loại file cụ thể. Tôi đã cấu hình tính năng này để tập trung vào:
- Các file tạm thời và Thùng rác (tự động dọn dẹp sau 30 ngày).
- Các file đã tải xuống nhưng không được sửa đổi trong 60 ngày.
- Các bản cài đặt Windows trước đó (có thể chiếm hơn 20GB sau các bản cập nhật lớn).
Tôi đặc biệt yêu thích Storage Sense vì tính năng này không xâm lấn. Nó sẽ không chạm vào các file hoặc ứng dụng quan trọng của bạn, vì nó chỉ xóa các file tạm thời và các mục an toàn để xóa. Đối với những người lo lắng về việc vô tình mất các bản tải xuống quan trọng, bạn có thể loại trừ các thư mục cụ thể khỏi quá trình dọn dẹp tự động hoặc điều chỉnh cài đặt thời gian theo ý muốn.
Trên hệ thống của mình, tôi nhận thấy rằng việc dọn dẹp định kỳ bằng Storage Sense giúp ngăn chặn tình trạng giảm hiệu suất đột ngột thường xảy ra khi ổ đĩa gần đầy. Cách tiếp cận chủ động này có nghĩa là tôi hiếm khi thấy các cảnh báo “low disk space” nữa, và máy tính của tôi luôn duy trì hiệu suất ổn định.
Cài đặt tính năng Storage Sense của Windows giúp tự động giải phóng dung lượng bộ nhớ khi gần đầy
Loại bỏ file trùng lặp giúp tối ưu không gian lưu trữ
Trước khi thực hiện các bước nén hay chuyển file, việc loại bỏ các file trùng lặp là một bước quan trọng không thể bỏ qua. Các file trùng lặp không chỉ chiếm dụng một lượng lớn không gian lưu trữ vô ích mà còn làm giảm hiệu suất hệ thống bằng cách tạo ra dữ liệu không cần thiết mà máy tính của bạn phải xử lý.
Sau khi thử nghiệm nhiều tùy chọn, tôi đã lựa chọn TreeSize làm công cụ ưu tiên của mình. TreeSize tích hợp một công cụ tìm file trùng lặp vừa đơn giản vừa hiệu quả. Bạn có thể bắt đầu quét tìm các file dư thừa từ giao diện chính, cho phép quét các ổ đĩa hoặc thư mục cụ thể. Phần mềm cũng cung cấp các bộ lọc so sánh khác nhau như tên, kích thước, ngày tháng hoặc nội dung file bằng cách sử dụng checksum để đạt độ chính xác cao hơn. Mặc dù so sánh dựa trên checksum sẽ mất nhiều thời gian hơn, nhưng nó đảm bảo rằng chỉ những file thực sự trùng lặp mới được gắn cờ, giảm thiểu nguy cơ báo động sai.
Điều tôi thích ở TreeSize là các bộ lọc hữu ích của nó, cho phép tôi tìm kiếm các file có kích thước lớn hơn một mức nhất định hoặc thuộc các loại cụ thể, giúp quá trình nhanh hơn và nhắm mục tiêu chính xác hơn. Khi đã tìm thấy các file trùng lặp, tôi có thể xem xét kết quả, xem trước file và an toàn xóa hoặc nén chúng.
Dưới đây là các quy tắc cơ bản tôi tuân thủ khi quét tìm file trùng lặp:
- Không bao giờ quét các thư mục hệ thống (như Windows hoặc Program Files).
- Tập trung vào các thư mục chứa nhiều dữ liệu trước tiên (Downloads, Documents, Pictures).
- Luôn xem trước file trước khi xóa để đảm bảo giữ đúng phiên bản.
- Sử dụng bộ lọc để thu hẹp tìm kiếm theo loại file, kích thước hoặc ngày tháng.
Bằng cách sử dụng công cụ tìm file trùng lặp, tôi đã tiết kiệm được một lượng lớn không gian lưu trữ bằng cách loại bỏ các bản sao ảnh, file tải xuống và các bản sao lưu tôi đã quên.
Giao diện phần mềm TreeSize hiển thị các file trùng lặp trên ổ cứng, hỗ trợ dọn dẹp không gian lưu trữ hiệu quả
Giải pháp lưu trữ lâu dài: Tận dụng NAS cho các file lớn
Sau khi nén và dọn dẹp file, tôi thường giữ chúng trên ổ cứng ngoài hoặc chuyển chúng sang NAS (Network Attached Storage) mà tôi đã tự xây dựng từ một chiếc laptop gaming cũ. Việc tạo một NAS cá nhân thực sự đơn giản một cách đáng ngạc nhiên và là một trong những cách thiết thực nhất để tái sử dụng chiếc laptop cũ đang “ngấp nghé”. Hệ thống của tôi chạy trên CPU Intel Core i5 thế hệ 2 và 8GB RAM. Thay đổi phần cứng duy nhất là nâng cấp ổ cứng. Đối với hệ điều hành, tôi đã cài đặt TrueNAS, cung cấp các tùy chọn linh hoạt cho việc quản lý lưu trữ và giao diện dễ sử dụng. Tất nhiên, bạn cũng có thể mua một NAS có sẵn để tiết kiệm thời gian thiết lập.
Việc chuyển file đến NAS rất đơn giản nhờ tính năng chia sẻ file qua mạng. Trên máy tính Windows của tôi, tôi sử dụng giao thức SMB (Server Message Block) tích hợp để truy cập các thư mục chia sẻ mạng TrueNAS trực tiếp qua File Explorer. Việc tích hợp này giúp việc quản lý file cảm giác như đang làm việc với bất kỳ thư mục nào khác trên máy tính, cho phép tôi kéo và thả các file lớn hoặc toàn bộ thư mục một cách dễ dàng. Để chuyển file từ điện thoại thông minh, tôi sử dụng CX File Explorer, kết nối với NAS bằng cùng giao thức SMB. Ứng dụng này cung cấp giao diện trực quan để duyệt và di chuyển file giữa điện thoại và NAS, giúp dễ dàng giải phóng ảnh, video hoặc tài liệu không dây.
Điều tôi yêu thích nhất về thiết lập NAS của mình là sự linh hoạt mà nó mang lại. Nó không chỉ phục vụ như một bộ nhớ mở rộng, mà tôi còn cấu hình nó để chạy Plex Media Server, biến nó thành một nền tảng phát trực tuyến riêng tư. Hệ thống này tiêu thụ ít điện năng hơn đáng kể so với việc chạy một máy tính để bàn đầy đủ 24/7, đây là một điểm cộng bổ sung.
Tối ưu dung lượng bằng cách nén và lưu trữ file vào ổ cứng ngoài
Một trong những cách hiệu quả nhất để quản lý không gian lưu trữ là nén và lưu trữ các file mà tôi không thường xuyên truy cập. Thay vì xóa các dự án cũ, ảnh hoặc video, tôi nén chúng và chuyển chúng sang ổ cứng ngoài.
Để nén file, tôi chủ yếu sử dụng 7-Zip vì tỷ lệ nén cao của nó, đặc biệt khi sử dụng định dạng 7z. Điều này tạo ra các file nén nhỏ hơn, giúp tiết kiệm dung lượng ổ đĩa và làm cho việc chuyển file nhanh hơn. Điều tuyệt vời của 7-Zip là nó là phần mềm mã nguồn mở và miễn phí, với một cộng đồng lớn các nhà phát triển liên tục cải thiện nó. Tôi cũng sử dụng ZArchiver để tạo các file ZIP trên điện thoại Android của mình trước khi chuyển chúng sang ổ cứng ngoài.
Khi nén file trên các ổ đĩa ngoài, tôi đã học được cách tránh nén toàn bộ ổ đĩa. Mặc dù Windows cung cấp tùy chọn “nén ổ đĩa này để tiết kiệm dung lượng” trong thuộc tính ổ đĩa, tôi không khuyến nghị sử dụng nó trên ổ đĩa hệ thống chính của bạn vì nó có thể dẫn đến mất ổn định hệ thống và hiệu suất kém. Thay vào đó, tôi chọn lọc nén từng thư mục và file riêng lẻ.
Đối với các file tôi hiếm khi truy cập nhưng muốn giữ lại (như kho lưu trữ dự án cũ hoặc ảnh gia đình), đây là những gì tôi làm:
- Tôi chọn các file muốn lưu trữ.
- Nhấp chuột phải và sử dụng tùy chọn Add to archive của 7-Zip.
- Chọn mức độ nén mạnh (tôi thường sử dụng Normal để có sự cân bằng tốt giữa thời gian nén và kích thước file).
- Di chuyển file đã nén sang bộ nhớ ngoài của tôi.
Tôi đã học được qua kinh nghiệm rằng không phải tất cả các loại file đều nén được nhiều như nhau. Các file đã được nén (như JPG, MP3 và hầu hết các định dạng video) sẽ không nén được nhiều hơn nữa. Các tài liệu văn bản, file ảnh thô và dữ liệu không nén sẽ nén cực kỳ tốt.
Tôi cũng nhận ra rằng việc tạo nhiều kho lưu trữ nhỏ thay vì một file lớn duy nhất sẽ thực tế hơn khi xử lý các bộ sưu tập file lớn. Bằng cách tổ chức các kho lưu trữ của mình dựa trên loại nội dung như hình ảnh, video hoặc tài liệu – tôi có thể nhanh chóng tìm thấy thứ mình cần mà không phải giải nén hoặc chuyển một kho lưu trữ khổng lồ mỗi lần. Cách tiếp cận này giúp việc quản lý các bản sao lưu của tôi dễ dàng hơn và tiết kiệm thời gian khi tôi cần truy cập các file cụ thể sau này.
Người dùng nén file dữ liệu bằng phần mềm 7-Zip để giải phóng dung lượng ổ đĩa
Kết luận
Bằng cách triển khai bốn chiến lược trên, tôi đã thay đổi hoàn toàn tình hình lưu trữ của mình, từ việc liên tục lo lắng về không gian thành một hệ thống hợp lý, đáng tin cậy giúp giữ an toàn và dễ dàng truy cập các file quan trọng. Với các công cụ và thói quen đúng đắn, việc quản lý dung lượng ổ đĩa không còn là một công việc vặt vãnh – nó chỉ là một phần trong thói quen của tôi, và ổ đĩa của tôi chưa bao giờ đầy kể từ đó. Hãy thử áp dụng các mẹo này để trải nghiệm sự khác biệt đáng kể mà chúng mang lại cho máy tính của bạn. Bạn có bí quyết nào khác để giữ cho ổ cứng luôn “thoáng” không? Hãy chia sẻ trong phần bình luận bên dưới nhé!
