Đối mặt với thói quen trì hoãn có thể khiến mọi kế hoạch của bạn bị chệch hướng. Rất may, trên thị trường hiện nay có vô vàn ứng dụng tự trợ giúp (self-help apps) hứa hẹn sẽ đồng hành cùng bạn trên hành trình cải thiện bản thân, từ quản lý công việc đến nâng cao sức khỏe tinh thần. Chúng được quảng bá như những công cụ đắc lực giúp người dùng vượt qua sự trì trệ, sắp xếp cuộc sống, và đạt được mục tiêu cá nhân. Tuy nhiên, qua trải nghiệm thực tế, tôi nhận ra rằng con đường đến với “sự khai sáng kỹ thuật số” này không hề suôn sẻ như những lời quảng cáo hào nhoáng.
Thực tế, nhiều ứng dụng tự trợ giúp, dù có ý định tốt, lại tiềm ẩn những vấn đề có thể gây thất vọng hoặc thậm chí làm trầm trọng thêm các khó khăn hiện có. Bài viết này, dựa trên kinh nghiệm sử dụng thực tế của một chuyên gia công nghệ, sẽ đi sâu phân tích những khía cạnh ít được nhắc đến của các ứng dụng này, từ cách chúng đơn giản hóa vấn đề cho đến những lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư dữ liệu, giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn trước khi quyết định giao phó sự phát triển cá nhân của mình cho một ứng dụng di động.
1. Cái Bẫy Của Sự Đơn Giản Hóa Quá Mức
Một trong những vấn đề lớn nhất của các ứng dụng tự trợ giúp là việc đơn giản hóa quá mức những nhiệm vụ cơ bản, vốn dĩ không cần đến sự hỗ trợ của công nghệ. Ví dụ điển hình là trải nghiệm của tôi trong một tháng sử dụng ứng dụng Finch. Trong tuần đầu tiên, tôi đã dành thời gian để hoàn thành các nhiệm vụ như đánh răng, uống nước và rửa mặt. Đây là những công việc mà hầu hết người trưởng thành đều thực hiện trong khoảng 20 phút sau khi thức dậy, và việc hoàn thành chúng không hề giúp cải thiện hiệu suất làm việc trong ngày của tôi.
Bạn có thể thêm các mục tiêu cá nhân, nhưng hầu hết các hoạt động thực sự hữu ích trên Finch đều bị khóa sau một bức tường phí. Nếu tôi chỉ cần một ứng dụng miễn phí để nhắc nhở tôi rời khỏi giường và đánh răng, thì ứng dụng báo thức trên điện thoại của tôi đã làm khá tốt việc đó rồi.
Các nhiệm vụ được đơn giản hóa quá mức này thường đi kèm với những âm thanh vui nhộn, thông báo và cửa sổ bật lên không cần thiết, tất cả đều nhằm mục đích “làm cho cuộc sống bớt căng thẳng”. Tuy nhiên, quá trình này lại khiến ứng dụng đơn giản hóa mọi khía cạnh trong ngày của bạn, và đòi hỏi người dùng phải thiết lập rất nhiều để chúng hoạt động theo mong muốn.
Giao diện các nhiệm vụ hàng ngày đơn giản hóa trên ứng dụng Finch
Menu thêm nhiệm vụ trên ứng dụng Finch cho thấy các tùy chọn bị khóa
Mục đích của ứng dụng là không gây gánh nặng cho người dùng và làm cho mọi thứ trở nên đơn giản, vui tươi. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ đòi hỏi mức độ nghiêm túc nhất định, đặc biệt là khi liên quan đến công việc hoặc học tập. Việc sử dụng một ứng dụng phát ra âm thanh như đồ chơi yêu thích của trẻ nhỏ để cải thiện sự nhất quán trong công việc hoặc học tập có thể không phải là cách tiếp cận đúng đắn.
2. Quá Trình Cài Đặt và Thiết Lập Rườm Rà
Nói về việc thiết lập, việc đảm bảo các ứng dụng tự trợ giúp hoạt động theo ý muốn và giúp bạn đi đúng hướng đôi khi lại tốn một lượng công sức đáng ngạc nhiên. Bản thân tôi là một chuyên gia an ninh mạng và nhà phát triển web, thường xuyên xử lý các mẫu phần mềm độc hại và hàng trăm dòng mã mỗi ngày, vậy mà đôi khi tôi cũng gặp khó khăn trong việc tìm ra nơi các nhà phát triển giấu các cài đặt hoặc tính năng cụ thể.
Habitica là một ví dụ điển hình. Mục tiêu cơ bản của ứng dụng này là biến các nhiệm vụ của bạn thành trò chơi. Bạn sẽ đạt được tiến bộ trong trò chơi và nhận vật phẩm bằng cách hoàn thành các nhiệm vụ ngoài đời thực. Nghe có vẻ đơn giản phải không? Nhưng hãy thử xem, chúc bạn may mắn khi cố gắng tìm hiểu cách nhận thuốc ấp trứng, cho thú cưng ăn, mua thiết bị hoặc cách thức hoạt động của tiền tệ trong ứng dụng.
Giao diện microtransaction (mua sắm trong ứng dụng) của Habitica
Ngoài ra, bạn còn thấy các giao dịch mua bán nhỏ (microtransactions) tương tự như trong trò chơi. Trong khi Finch tiếp cận một cách có trách nhiệm hơn bằng cách sử dụng gói đăng ký trả phí để truy cập các tính năng hữu ích hơn của ứng dụng, thì Habitica lại có các viên ngọc trong ứng dụng mà bạn có thể mua để nâng cấp mỹ phẩm. Đối với một người đang gặp khó khăn với sự xao nhãng, điều đó có vẻ không phải là một ý tưởng hay chút nào. Microtransactions đã và đang hủy hoại ngành công nghiệp trò chơi, tôi thà chúng tránh xa các ứng dụng tự trợ giúp.
Ngay cả khi bạn hiểu tất cả những gì ứng dụng đang cố gắng truyền tải ngay từ đầu, việc phải tạo các nhiệm vụ phù hợp với yêu cầu cụ thể của bạn vẫn là một rắc rối lớn. Không có giải pháp phổ quát nào ở đây, nhưng các ứng dụng có thể làm tốt hơn việc chỉ cung cấp các nhiệm vụ cơ bản như đánh răng và ra khỏi giường theo mặc định.
3. Hội Chứng “Bội Thực Thông Báo”
Một khía cạnh phản tác dụng khác của các ứng dụng tự trợ giúp là tần suất thông báo quá thường xuyên. Chẳng hạn, Finch gửi trung bình bốn thông báo mỗi ngày, thường là trong giờ làm việc, chỉ để nhắc tôi mở ứng dụng. Đối với một người đang cố gắng tập trung, điều đó thực sự phiền phức.
Tôi hiểu rằng thông báo là cách duy nhất để ứng dụng tương tác với người dùng nếu họ không mở ứng dụng. Tuy nhiên, các nhà phát triển cần suy nghĩ kỹ hơn về nội dung thông báo thực tế. Việc bị gián đoạn công việc chỉ để thấy ứng dụng tự trợ giúp của tôi nói “I miss you cheep” không hề tốt cho năng suất.
Thông báo hàng ngày từ ứng dụng Finch trên điện thoại
Habitica làm tốt hơn ở điểm này, vì các thông báo của ứng dụng chủ yếu liên quan đến nhiệm vụ đang thực hiện. Tuy nhiên, các thông báo của Habitica thường bị lẫn lộn giữa hàng tá thông báo khác trên điện thoại của tôi, có nghĩa là tôi không nhìn thấy thông báo (và do đó không được nhắc nhở về nhiệm vụ) cho đến khi quá muộn.
Nếu bạn đang dùng Android, bạn có thể tắt quyền thông báo hoặc thậm chí kiểm soát từng loại thông báo riêng lẻ từ cài đặt điện thoại. Tuy nhiên, điều đó lại góp thêm vào “núi” cài đặt mà bạn đã phải leo khi mới bắt đầu sử dụng các ứng dụng này.
4. Thiếu Vắng Yếu Tố Con Người
Tôi không phải là chuyên gia sức khỏe tâm thần, vì vậy tôi sẽ không bình luận về những lợi ích hoặc nhược điểm y tế của việc sử dụng các ứng dụng này. Tuy nhiên, rõ ràng là có một yếu tố con người bị thiếu hụt ở đây. Tông giọng quá tích cực của Finch khiến tôi khó chịu, trong khi sự ám ảnh máy móc của Habitica về việc hoàn thành nhiệm vụ để tiến bộ trong trò chơi lại làm mất đi niềm vui của chính yếu tố gamification.
Thú cưng ảo của ứng dụng Finch hiển thị trên màn hình điện thoại
Trong mọi trường hợp, những ứng dụng này bỏ qua yếu tố con người mà bạn có thể nhận được khi gặp một chuyên gia sức khỏe tâm thần, một nhà trị liệu, hoặc đơn giản là trò chuyện với một người bạn. Đây có thể là sở thích cá nhân, nhưng tôi thấy việc nói chuyện với bạn bè hiệu quả hơn là vật lộn với con thú cưng ảo của Finch, dù nó có dễ thương đến mấy.
Sức khỏe tâm thần là một vấn đề nghiêm trọng, và lựa chọn tốt nhất là nói chuyện với một chuyên gia có thể giúp bạn tìm ra vấn đề và kê đơn thuốc phù hợp nếu cần. Các ứng dụng tự chăm sóc bản thân có thể giúp bạn ghi nhớ nhiệm vụ, nhưng việc tự chẩn đoán trên internet hoặc với sự trợ giúp của bất kỳ ứng dụng nào có thể gây hại nhiều hơn là có lợi.
5. Tiến Bộ “Ảo” và Khoảng Cách Thực Tế
Trong khi bạn có thể liên tục đạt được chuỗi ngày kỷ lục và được ứng dụng gán mác “siêu sao”, điều đó không nhất thiết đồng nghĩa với tiến bộ trong thế giới thực. Với Finch, tôi đã đáp ứng tiêu chí hoạt động tối thiểu hàng ngày chỉ bằng cách ra khỏi giường, đánh răng, rửa mặt và uống một ly nước. Ứng dụng nghĩ tôi đang “lên như diều gặp gió”, trong khi thực tế tôi thậm chí còn chưa bắt đầu ngày mới một cách đúng nghĩa.
Giao diện ứng dụng Habitica hiển thị điểm số và tiến độ ảo
Bạn có thể làm cho tiến độ trong ứng dụng song hành với tiến bộ ngoài đời thực, nhưng bạn sẽ phải tự kiểm soát gần như mọi khía cạnh của ứng dụng để làm được điều đó. Thêm vào đó, ứng dụng không thể kiểm tra xem bạn đã hoàn thành nhiệm vụ hay chưa. Tất cả những gì nó cần là bạn chạm vào một nút trên màn hình điện thoại – điều mà tôi đã làm nhiều lần chỉ để loại bỏ một thông báo hoặc để ứng dụng ngừng làm phiền tôi.
Bạn có thể đạt được tiến bộ tương tự với những công cụ đơn giản như Google Tasks hoặc Sticky Notes trên Windows. Google Tasks đặc biệt là một ứng dụng tuyệt vời để thiết lập danh sách việc cần làm và nhận lời nhắc đúng lúc, và nó không làm giảm đi tính nghiêm túc của nhiệm vụ hay yêu cầu bạn “điểm danh” trừ khi cần thiết.
6. Mối Lo Ngại Về Quyền Riêng Tư Dữ Liệu
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, khi bạn sử dụng một ứng dụng tự chăm sóc bản thân, bạn đang cung cấp cho ứng dụng rất nhiều dữ liệu về chính mình và ít nhất là thói quen sử dụng điện thoại của bạn. Điều này tạo ra một mối lo ngại lớn về quyền riêng tư, vì bất kỳ vi phạm dữ liệu nào cũng có thể cung cấp cho kẻ xâm nhập toàn bộ bản đồ cuộc sống của bạn.
Các ứng dụng này khuyến khích bạn thành thật và cởi mở, điều đó có nghĩa là bạn sẽ ghi lại những điều bạn đang gặp khó khăn và những điều bạn muốn cải thiện về bản thân. Đó không phải là loại thông tin bạn muốn bị rò rỉ hoặc bán trên các diễn đàn dark web.
Một lo ngại khác là dữ liệu của bạn có thể bị bán cho các nhà môi giới dữ liệu và nhà quảng cáo để chạy các quảng cáo nhắm mục tiêu. Điều này không có gì mới, và gần như mọi ứng dụng trên điện thoại của bạn đều thu thập và gửi một số dữ liệu về bạn cho một nhà quảng cáo “mờ ám” nào đó.
Có một vài cách mà việc sử dụng điện thoại thông minh thực sự có thể cải thiện quyền riêng tư của bạn. Tuy nhiên, mức độ thông tin mà các ứng dụng tự chăm sóc bản thân có được khiến chúng trở nên hiệu quả hơn đối với các nhà quảng cáo, và do đó, là một mối lo ngại lớn hơn về quyền riêng tư đối với bạn.
Các ứng dụng tự trợ giúp đi kèm với rất nhiều lời hứa hẹn nhưng không nhất thiết phải thực hiện chúng. Với tất cả những gì chúng tuyên bố, đôi khi chúng có thể khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Mặt khác, nếu bạn muốn một ứng dụng nhắc nhở bạn về các nhiệm vụ và giúp bạn sắp xếp cuộc sống, một danh sách việc cần làm đơn giản cũng sẽ làm được điều đó. Theo kinh nghiệm của tôi, cả hai đều đòi hỏi cùng một sự kỷ luật.
Bạn nghĩ sao về các ứng dụng tự trợ giúp? Chúng có thực sự hữu ích hay chỉ là một công cụ tiếp thị? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới và cùng thảo luận nhé!
