Trong thời đại công nghệ số, thời gian chúng ta tiếp xúc với màn hình đã trở thành một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống, dù là để làm việc, học tập hay giải trí. Đôi mắt của chúng ta liên tục phải đối mặt với áp lực từ ánh sáng màn hình, và các nhà sản xuất thiết bị đã nhận ra điều này, đó là lý do hầu hết các thiết bị hiện đại đều được tích hợp sẵn tính năng bảo vệ mắt hay chế độ bảo vệ mắt.
Nhưng liệu những tính năng này có thực sự tạo ra sự khác biệt cho sức khỏe đôi mắt và thói quen sinh hoạt của chúng ta? Để tìm hiểu, tôi đã dành 21 ngày thử nghiệm chỉ dựa vào các chế độ bảo vệ mắt tích hợp trên các thiết bị cá nhân của mình. Kết quả không chỉ giúp tôi giảm mỏi mắt kỹ thuật số mà còn mang lại những lợi ích bất ngờ khác.
Công cụ bảo vệ mắt kỹ thuật số của tôi
Trong cuộc thử nghiệm này, tôi đã sử dụng ba tính năng có sẵn trên các thiết bị của mình.
Đầu tiên, chế độ Eye Comfort Shield trên điện thoại Samsung của tôi luôn được bật. Tính năng này giúp giảm ánh sáng xanh và điều chỉnh nhiệt độ màu màn hình một cách liên tục. Tương tự, tính năng Night Light trên laptop HP chạy Windows 11 của tôi cũng luôn được bật. Giống như Eye Comfort Shield, Night Light điều chỉnh màn hình sang tông màu ấm hơn vào buổi tối, nhưng tôi đã cài đặt nó luôn hiển thị màu ấm suốt cả ngày.
Vào ban đêm, tôi áp dụng thêm một lớp bảo vệ nữa bằng cách kích hoạt Chế độ xám (Grayscale Mode) trên thiết bị Samsung Galaxy của mình. Sử dụng tính năng Bixby Routines, tôi đã thiết lập để màn hình chuyển hoàn toàn sang đơn sắc khi đến giờ đi ngủ.
Mặc dù các tính năng này đặc trưng cho thiết bị của tôi, nhưng chức năng của chúng có sẵn rộng rãi dưới nhiều tên gọi khác nhau trên nhiều thương hiệu. Ví dụ, thay vì Eye Comfort Shield, bạn sẽ tìm thấy Night Shift trên Mac, iPhone hoặc iPad. Tùy thuộc vào thiết bị, bạn cũng có thể thấy các tên gọi như Bộ lọc ánh sáng xanh (Blue Light Filter) hoặc Chế độ đọc sách.
Giao diện cài đặt chế độ Night Shift trên máy tính Mac với thanh trượt điều chỉnh nhiệt độ màu màn hình.
Ngay cả khi các tính năng này không được tích hợp sẵn trên thiết bị của bạn, các ứng dụng bên thứ ba như Twilight (được đánh giá là ứng dụng lọc ánh sáng xanh tốt nhất) và f.lux cũng có thể đạt được hiệu quả tương tự trên điện thoại và máy tính.
Trong suốt quá trình thử nghiệm, tôi đã theo dõi ba yếu tố chính: thói quen ngủ, mức độ thoải mái tổng thể của mắt và cách những thay đổi này ảnh hưởng đến thói quen sử dụng màn hình của tôi.
Ấn tượng ban đầu: Hơn cả mong đợi
Trước khi thực hiện thử nghiệm này, tôi đã từng thử một số loại kính lọc ánh sáng xanh. Có rất nhiều lựa chọn trực tuyến, dù được bác sĩ khuyên dùng hay không. Vì không có bất kỳ vấn đề về thị lực nào, tôi luôn gặp khó khăn khi đeo kính đủ lâu để xác định liệu chúng có thực sự hiệu quả không. Chúng thường gây cảm giác vướng víu và tôi thường để chúng trên tóc hơn là đeo đúng cách để bảo vệ mắt.
Không giống như kính, việc sử dụng các tính năng chống ánh sáng xanh tích hợp mang lại trải nghiệm liền mạch và không gây căng thẳng, đặc biệt đối với những người không thường xuyên đeo kính. Sau khi được kích hoạt, các tính năng này hoạt động trong nền mà không yêu cầu thêm bất kỳ phụ kiện vật lý nào.
Mặc dù vậy, những tính năng này cần một thời gian để làm quen. Đối với người đã quen với màn hình trắng sáng, tông màu ấm hơn và hình ảnh đơn sắc có thể gây khó chịu ban đầu. Lúc đầu, mọi thứ trông thật kỳ lạ, nhưng tôi dần thích nghi—ở mức độ tốt nhất có thể—trong vài ngày. Việc giảm mỏi mắt rõ rệt trong những ngày đầu đó đã thúc đẩy tôi tiếp tục thử nghiệm.
Tuy nhiên, chế độ xám (Grayscale) mới là yếu tố thay đổi cuộc chơi lớn nhất. Ở chế độ đơn sắc, các nền tảng mạng xã hội trở nên kém hấp dẫn hơn đáng kể, điều này tự nhiên giúp tôi giảm thời gian sử dụng màn hình vào ban đêm.
Hơn nữa, các video Netflix tự động tắt hình ảnh ngay khi tính năng chế độ xám kích hoạt vào giờ đi ngủ đã được cài đặt của tôi—bạn vẫn sẽ nghe thấy các nhân vật nói chuyện, nhưng không nhìn thấy video. Tất cả những thay đổi này đã góp phần cải thiện rõ rệt thói quen ngủ của tôi.
Sự đánh đổi: Thoải mái và rõ nét
Sử dụng các tính năng tích hợp này đã giảm đáng kể sự căng thẳng cho đôi mắt của tôi. Nó thậm chí còn giúp tôi dễ ngủ hơn và bảo vệ mắt khỏi những căng thẳng không cần thiết, vì việc sử dụng thiết bị vào ban đêm trở nên khó khăn hơn nhiều. Tuy nhiên, sự thoải mái mới này đi kèm với một cái giá.
Đến tuần thứ ba của thử nghiệm, tôi nhận thấy rằng màn hình trắng sáng trở nên khó chịu hơn rất nhiều. Sau khi dành phần lớn thời gian sử dụng các thiết bị đã lọc ánh sáng xanh, việc chuyển sang các thiết bị không lọc—như khi theo dõi các slide của giảng viên trong lớp học—rất khó khăn. Mắt tôi đau hơn nhiều so với trước khi tôi bắt đầu sử dụng các tính năng này.
Mặc dù ánh sáng ấm rất tốt để đọc vào ban ngày hoặc đêm muộn, nhưng nó kém hiệu quả trong môi trường rất sáng. Độ tương phản giảm thường khiến tôi phải nheo mắt nhiều hơn, điều này trớ trêu thay lại dẫn đến căng thẳng mắt nhiều hơn và làm mất đi mục đích ban đầu của các tính năng này.
Các tác vụ không phù hợp với chế độ bảo vệ mắt
Các tác vụ đòi hỏi độ chính xác hình ảnh cao, như chỉnh sửa ảnh, là một thách thức khác. Tôi đã phải tắt các tính năng này vì các cài đặt mạnh mẽ mà tôi đã chọn làm biến dạng màu sắc, khiến mọi thứ trông quá vàng. Kết quả cũng khác nhau tùy thuộc vào thiết bị của tôi. Tôi nhận thấy rằng các thiết bị có màn hình OLED xử lý các điều chỉnh này tốt hơn so với màn hình LCD.
Bàn tay đang cầm điện thoại hiển thị các ứng dụng chỉnh sửa ảnh, minh họa sự ảnh hưởng của chế độ lọc màu.
Chế độ xám và tông màu ấm thường không phù hợp cho hầu hết các hoạt động đòi hỏi nhiều hơn chỉ là đọc văn bản, chẳng hạn như phát video độ phân giải cao.
Bài học rút ra và khuyến nghị từ kinh nghiệm thực tế
Tôi bắt đầu thử nghiệm này với hy vọng tìm ra một giải pháp dứt điểm cho tình trạng mỏi mắt dai dẳng mà tôi đã cố gắng khắc phục bằng vô số cặp kính lọc ánh sáng xanh. Tuy nhiên, điều tôi phát hiện ra là các tính năng bảo vệ mắt tích hợp này không phải là một giải pháp vạn năng. Mặc dù hữu ích, chúng sẽ không hoàn toàn giải quyết mọi khó chịu liên quan đến màn hình của bạn. Trên thực tế, việc sử dụng quá tích cực đã mang lại những thách thức riêng.
Đôi mắt của tôi sẽ tốt hơn nếu tôi sử dụng các tính năng này một cách chọn lọc—cho một số tác vụ nhưng không phải tất cả—điều chỉnh cường độ bộ lọc tùy thuộc vào tình huống, và bổ sung chúng bằng các chiến lược giảm mỏi mắt khác, như quy tắc 20-20-20 (nhìn vào một vật cách xa 20 feet trong 20 giây cứ sau 20 phút).
Nếu bạn đang cân nhắc sử dụng các bộ lọc này, hãy thử nghiệm với các cài đặt để tìm ra sự cân bằng phù hợp với nhu cầu của mình. Đừng kỳ vọng chúng sẽ loại bỏ hoàn toàn tình trạng mỏi mắt của bạn.
Mặc dù mục tiêu chính của tôi là giảm mỏi mắt, tôi đã khám phá ra một lợi ích bất ngờ: cải thiện thói quen ngủ. Thông thường, tôi sẽ thức khuya lướt YouTube hoặc xem Netflix, thường là sau 1 giờ sáng, trước khi chìm vào giấc ngủ. Trong suốt 21 ngày thử nghiệm này, tôi hầu như luôn tuân thủ giờ đi ngủ của mình, điều này đã cải thiện đáng kể chất lượng giấc ngủ. Bạn cũng có thể trải nghiệm những lợi ích bất ngờ tương tự nếu thử các tính năng này.
Một điều chắc chắn: các cài đặt miễn phí, tích hợp sẵn này cực kỳ hiệu quả cho việc chăm sóc mắt cơ bản khi sử dụng thiết bị kỹ thuật số. Mặc dù nhiều người đánh giá thấp lợi ích của bộ lọc ánh sáng xanh, tôi đã nhận thấy sự thoải mái của mắt được cải thiện và sự cám dỗ “doom-scroll” giảm đi là khá rõ ràng.
Khi được sử dụng một cách thông minh, các chế độ bảo vệ mắt tích hợp trên thiết bị của chúng ta có thể tạo ra sự khác biệt thực sự. Dù mục tiêu của bạn là giảm mỏi mắt, cải thiện giấc ngủ hay hạn chế nghiện màn hình, những công cụ này rất đáng để khám phá. Và phần tốt nhất? Chúng đã có sẵn ngay trong tầm tay bạn.
