Trong nhiều năm, tôi đã thực hiện đa nhiệm như một người tung hứng trong rạp xiếc đang đi trên dây. Tôi nghĩ mình đang hoàn thành được rất nhiều việc cho đến khi một màn sương tinh thần lạ lùng khiến tôi phải suy nghĩ lại về các phương pháp của mình. Tôi bắt đầu thử nghiệm đơn nhiệm – tập trung vào một việc tại một thời điểm – và mọi thứ đã thay đổi. Phương pháp này không chỉ giúp tôi cải thiện năng suất làm việc mà còn mang lại sự bình yên trong tâm trí, đặc biệt khi làm việc với các công cụ công nghệ.
Thực Hư Về Đa Nhiệm (Và Tại Sao Tôi Cần Thay Đổi)
Trong nhiều năm, tôi từng nghĩ đa nhiệm là liều thuốc chữa trị cảm giác tội lỗi về năng suất. Với vai trò là một người viết về công nghệ, tôi thường mở hàng tá tab trình duyệt cho email, bài viết và công cụ tìm kiếm. Tôi vừa viết vừa xem YouTube, vừa trả lời tin nhắn Slack giữa cuộc gọi WhatsApp. Cảm giác như tôi đang tận dụng tối đa từng phút, nhưng thực tế, tôi chỉ đang quay cuồng vô ích. Tôi cũng đã từng cố gắng áp dụng các kỹ thuật để đa nhiệm hiệu quả hơn khi làm việc trực tuyến.
Điều cuối cùng thúc đẩy tôi thay đổi là sự kiệt sức. Tôi làm việc nhiều giờ liền nhưng chất lượng công việc không hề được cải thiện, thậm chí còn rời rạc hơn. Tôi không thể nhớ những gì vừa đọc vài phút trước, gặp khó khăn khi hoàn thành nhiệm vụ mà không bị phân tâm. Tệ hơn cả, tôi luôn trong trạng thái “trực tuyến” nhưng hiếm khi hoàn toàn hiện diện. Nỗi lo thứ hai của tôi là suy giảm nhận thức.
Tôi bắt đầu tìm hiểu nghiên cứu và phát hiện ra một điều đáng kinh ngạc: chúng ta không thực sự đa nhiệm. Bộ não của chúng ta chỉ đơn thuần chuyển đổi nhanh chóng giữa các tác vụ, và theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), mỗi lần chuyển đổi đều phải trả giá – giảm sự chú ý, hiệu suất chậm hơn và tăng mệt mỏi tinh thần. Đó là lúc tôi quyết định thử điều ngược lại: đơn nhiệm.
Đơn Nhiệm: “Thủ Thuật” Năng Suất Yêu Thích Của Tôi
Tôi không thay đổi triệt để chỉ sau một đêm. Thay vào đó, tôi chọn một thói quen để cải thiện: vừa nghe các bài hướng dẫn trên YouTube vừa viết bài làm việc. Điều này ban đầu tưởng chừng vô hại – chỉ là tiếng ồn nền khi tôi gõ phím. Nhưng trên thực tế, tôi không tiếp thu được nội dung video cũng như không viết tốt. Các câu chữ của tôi lủng củng, và tôi thường phải xem lại cùng một video sau đó vì tôi chẳng nhớ gì.
Giờ đây, tôi chia nhỏ thời gian cho cả hai việc. Khi viết, chỉ có tôi và tài liệu. Khi muốn học từ một video, tôi dành toàn bộ sự chú ý – đeo tai nghe, mở sổ ghi chép. Tôi đã giảm thời gian viết gần 30% và cũng tiếp thu được nhiều hơn từ các video.
Tôi thường viết trên Microsoft Word ở Chế độ Tập trung (Focus Mode) hoặc Typora, những công cụ này giúp tăng cường sự tập trung đáng kể.
Chế độ Tập trung (Focus Mode) trên Microsoft Word giúp tăng khả năng đơn nhiệm
Dưới đây là hai ví dụ khác cho thấy công nghệ từng là một phần của vấn đề đa nhiệm của tôi – và cách tôi sử dụng nó tốt hơn hiện tại.
Thí Nghiệm 1: Chuyển Đổi Giữa Các Ứng Dụng Khi Lập Kế Hoạch Tuần
Trước đây: Lịch, danh sách việc cần làm và ghi chú dự án của tôi nằm rải rác trên ba ứng dụng: Google Calendar, Notion và Reminders. Tôi liên tục nhảy qua lại giữa chúng, cố gắng “tối ưu hóa” tuần làm việc của mình. Nhưng cuối cùng, tôi lại bị phân tâm bởi các ghi chú phụ hoặc email.
Bây giờ: Tôi dành 30 phút mỗi Chủ Nhật để lập kế hoạch tuần chỉ sử dụng một màn hình. Tôi vẫn dùng nhiều công cụ, nhưng tôi mở chúng từng cái một. Đầu tiên, tôi xem lại lịch của mình. Sau đó, tôi kiểm tra Notion để nắm các mục tiêu dự án. Cuối cùng, tôi thêm các nhiệm vụ vào Reminders. Không còn thao tác Alt-Tab liên tục, không còn bị phân tâm. Thói quen này đã giúp tôi lập kế hoạch bình tĩnh, rõ ràng hơn mà không bỏ sót bất kỳ điều gì.
Thiết lập đơn nhiệm với Google Calendar, Notion và Apple Reminders
Bạn có thể thử sử dụng Focus Assist trên Windows hoặc Chế độ Tập trung (Focus Mode) trên macOS và đồng bộ chúng với các thiết bị Apple khác để tắt tiếng thông báo khi bạn lập kế hoạch hoặc làm việc.
Thí Nghiệm 2: Kiểm Tra Email Trong Khi Tham Gia Cuộc Họp Video
Trước đây: Trong các cuộc họp, tôi thường để hộp thư đến mở. Tôi tự nhủ rằng mình đang duy trì năng suất bằng cách dọn dẹp email. Nhưng tôi đã bỏ lỡ một nửa cuộc trò chuyện và phải nhờ mọi người nhắc lại.
Bây giờ: Tôi chuyển sang chế độ toàn màn hình cho cuộc họp và ghi chú bằng bút và giấy hoặc một thiết bị riêng đã tắt thông báo. Tôi chỉ xem lại email trước hoặc sau các cuộc gọi. Sự thay đổi này đã giúp tôi trở thành một người lắng nghe tốt hơn – và một người phản hồi chu đáo hơn.
Vô hiệu hóa thông báo trong Chrome để tập trung vào đơn nhiệm
Nếu bạn sử dụng Zoom hoặc Google Meet, hãy tắt tùy chọn “Hiển thị thông báo email” trong các cuộc gọi. Đừng sử dụng chế độ Hình trong hình (Picture-in-Picture) để giữ tab cuộc họp ở trên cùng các tab khác. Loại bỏ dù chỉ một phần giây phân tâm cũng giúp ích nhiều hơn bạn mong đợi.
Đơn Nhiệm Đã Thay Đổi Bộ Não (Và Cuộc Sống) Của Tôi Như Thế Nào
Sau vài tuần, tôi nhận thấy những thay đổi đáng kinh ngạc. Tôi cảm thấy ít mệt mỏi hơn vào cuối ngày. Trí nhớ của tôi được cải thiện vì tôi không còn phải đọc lại những gì vừa đọc. Tôi làm ít việc hơn cùng lúc nhưng lại hoàn thành được nhiều việc hơn.
Tôi cũng bắt đầu yêu thích công việc của mình hơn. Sự tập trung sâu (deep focus) là điều cần thiết cho công việc chuyên sâu (deep work). Dù là viết một bài báo phức tạp hay đọc nghiên cứu, cảm giác được “đắm chìm” vào công việc giờ đây đã trở thành một điều gây nghiện. Nhưng giống như mọi thứ, nó cần thời gian để trở thành thói quen.
Cũng có những hạn chế. Đơn nhiệm không phải lúc nào cũng thực tế. Một số công việc đòi hỏi phải chuyển đổi ngữ cảnh nhanh chóng. Và một số tác vụ, như gấp quần áo, có thể kết hợp tốt với các hoạt động khác (nghe nhạc) không đòi hỏi khả năng nhận thức cao. Nhưng thách thức lớn nhất là thay đổi thói quen của tôi. Đa nhiệm đã định hình lại bộ não tôi để khao khát ảo ảnh về năng suất đó. Đơn nhiệm lúc đầu mang lại cảm giác buồn chán kỳ lạ. Nhưng tôi đã kiên trì, và cảm giác buồn chán đó cuối cùng đã biến thành sự bình tĩnh.
Cuộc tranh luận giữa đơn nhiệm và đa nhiệm không phải là mới. Nhưng bạn cần có chủ đích hơn nếu cảm thấy chán nản với phương pháp đa nhiệm. Nếu bạn luôn bận rộn nhưng cảm thấy mình chẳng bao giờ hoàn thành được việc gì, hãy thử điều này: chỉ chọn một nhiệm vụ, đặt hẹn giờ 25 phút và không làm bất cứ điều gì khác. Hãy chống lại sự thôi thúc. Chỉ vậy thôi. Thí nghiệm nhỏ này có thể mang lại những bất ngờ lớn.
Hãy sử dụng công nghệ để hỗ trợ, không phải để cản trở. Các ứng dụng như Forest, Cold Turkey hoặc ngay cả tính năng Thời gian sử dụng (Screen Time) trên iOS có thể giúp chặn các yếu tố gây xao nhãng. Tuy nhiên, nếu bạn muốn đa nhiệm một chút, hãy nhóm các tác vụ tương tự lại. Ví dụ, nhóm các email, việc vặt hoặc cuộc họp để bộ não của bạn không phải liên tục chuyển đổi.
Lời kết:
Đơn nhiệm không chỉ là một thủ thuật năng suất mà còn là một lối sống giúp bạn tái tạo năng lượng, tăng cường sự tập trung và đạt được những kết quả vượt trội. Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ và cảm nhận sự thay đổi tích cực mà phương pháp này mang lại cho công việc và cuộc sống của bạn.
Bạn đã từng thử đơn nhiệm hay có bí quyết nào để tăng cường sự tập trung? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới để chúng ta cùng học hỏi nhé!
