Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, deepfake đang trở thành mối đe dọa tiềm ẩn, có khả năng thao túng thông tin và gây ra những hậu quả khôn lường, từ việc gây hiểu lầm cho đến lừa đảo tài chính nghiêm trọng. Việc nhận biết và phòng tránh deepfake là kỹ năng thiết yếu mà mỗi người dùng internet cần trang bị. Bài viết này của Thuthuathot.com sẽ cung cấp cho bạn 6 dấu hiệu quan trọng cùng các phương pháp hiệu quả để phát hiện deepfake, giúp bạn bảo vệ bản thân và những người xung quanh khỏi những cạm bẫy công nghệ tinh vi này.
1. Sử dụng tính năng tìm kiếm ngược hình ảnh và video
Một trong những cách đơn giản nhất để kiểm tra tính xác thực của hình ảnh hay video là sử dụng công cụ tìm kiếm ngược. Phương pháp này giúp bạn truy vết nguồn gốc của nội dung, từ đó phát hiện các trường hợp deepfake hoặc nội dung bị chỉnh sửa.
Đối với hình ảnh, bạn có thể dễ dàng thực hiện tìm kiếm ngược với Google Lens. Khi xem một hình ảnh trên trình duyệt, hãy tìm và nhấp vào biểu tượng Lens (thường xuất hiện khi bạn di chuột qua hoặc mở rộng hình ảnh). Google Lens sẽ nhanh chóng tìm kiếm các phiên bản tương tự của hình ảnh trên internet. Nếu bạn thấy hình ảnh xuất hiện trên nhiều trang web khác nhau với tên gọi hoặc ngữ cảnh không đồng nhất, hoặc rõ ràng đến từ các trang web cung cấp ảnh stock, đó là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy đây có thể là deepfake hoặc hình ảnh giả mạo.
Biểu tượng Google Lens trên một hình ảnh minh họa cách tìm kiếm ngược để phát hiện deepfake hiệu quả.
Nếu bạn gặp một video deepfake đáng ngờ, các công cụ tìm kiếm ngược video chuyên biệt như Deepware có thể hỗ trợ. Các công cụ này hoạt động tương tự như tìm kiếm hình ảnh, giúp bạn phân tích và xác định liệu video có phải là sản phẩm của công nghệ AI hay không.
Trong trường hợp bạn nghi ngờ một hồ sơ cá nhân trên mạng xã hội là giả mạo, việc tìm kiếm ngược ảnh đại diện là lựa chọn tối ưu. Bạn có thể tìm kiếm tên hồ sơ và tên người dùng cùng với nền tảng mạng xã hội, sau đó chọn hình ảnh liên quan và sử dụng Google Lens để kiểm tra. Hoặc, bạn có thể nhấp chuột phải vào hình ảnh nghi ngờ, chọn “Sao chép địa chỉ hình ảnh”, sau đó truy cập Google và chọn “Tìm kiếm bằng hình ảnh” trên thanh tìm kiếm của Google. Dán địa chỉ hình ảnh vào và tiến hành tìm kiếm. Nếu hình ảnh được tìm thấy trên nhiều trang web với thông tin khác nhau hoặc từ các kho ảnh stock, khả năng cao đó là một hồ sơ giả mạo được tạo bằng deepfake.
2. Thực hiện bài kiểm tra tương tác trực tiếp
Với sự gia tăng đáng báo động của các vụ lừa đảo qua cuộc gọi video AI, việc trang bị kỹ năng nhận diện deepfake qua tương tác trực tiếp là vô cùng cần thiết. Một bài kiểm tra đơn giản có thể giúp bạn xác định tính chân thật của người đối thoại.
Hãy yêu cầu người đang gọi video cho bạn thực hiện một hành động nhanh và đột ngột, ví dụ như quay đầu sang một bên thật nhanh. Nếu đó là deepfake, chuyển động sẽ không tự nhiên, có vẻ giật cục hoặc robot, dễ phân biệt với hiện tượng lag thông thường. Ngoài ra, bạn cũng có thể nói một điều gì đó bất ngờ hoặc đặt một câu hỏi khó. Các hệ thống AI tạo deepfake thường không giỏi trong việc phản ứng nhanh chóng và tự nhiên với các tình huống không lường trước, điều này sẽ làm lộ rõ sự giả tạo. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu đáng báo động nào, tốt nhất nên kết thúc cuộc gọi ngay lập tức.
3. Chú ý đến những điểm không nhất quán trên khuôn mặt
Khi quan sát một người thật, biểu cảm khuôn mặt của họ luôn tự nhiên và thay đổi linh hoạt theo cảm xúc. Ngược lại, một trong những điểm yếu lớn nhất của công nghệ AI hiện tại khi tạo deepfake là khả năng tái tạo cảm xúc và biểu cảm khuôn mặt con người một cách chân thực.
Nếu bạn lo lắng rằng mình đang nhìn vào một deepfake, hãy tập trung vào các chi tiết trên khuôn mặt. Quan sát xem liệu người đó có thể dễ dàng thay đổi biểu cảm khuôn mặt hay không và cách miệng họ chuyển động khi nói. Mặc dù không phải ai cũng nói hoàn hảo, nhưng bạn vẫn có thể nhận biết được sự chân thật dựa trên sự tự nhiên trong chuyển động cơ mặt và khẩu hình. Những chuyển động cứng nhắc, lặp lại hoặc thiếu biểu cảm là dấu hiệu rõ ràng của deepfake.
4. Theo dõi các khuyết điểm và lỗi hình ảnh
Deepfake, dù ngày càng tinh vi, vẫn thường để lộ những dấu hiệu bất thường rõ ràng. Hãy để ý đến các chi tiết nhỏ có thể cho thấy hình ảnh hoặc video không phải là thật. Ví dụ, bàn tay của người trong deepfake thường xuất hiện không tự nhiên, đặc biệt là khi họ cố gắng đặt tay vào túi quần hoặc thực hiện các hành động phức tạp.
Bạn cũng nên chú ý đến những chuyển động bất thường, ví dụ như cử động cánh tay không giống người bình thường. Đặc biệt, hãy quan sát cách đối tượng tương tác với hậu cảnh. Trong nhiều trường hợp, nhân vật deepfake sẽ bị tách rời khỏi phông nền một cách rõ rệt, tạo cảm giác như được dán vào, khiến cho toàn cảnh trở nên giả tạo và dễ nhận ra.
5. Lắng nghe giọng nói robot hoặc có lỗi giật cục
Một trong những cách dễ dàng nhất để xác định một video là deepfake chính là lắng nghe giọng nói. Trong nhiều trường hợp, giọng của người trong video deepfake sẽ có vẻ robot, ngay cả khi đã được cải thiện bằng AI. Ngoài ra, bạn có thể nghe thấy những âm thanh giật cục, méo mó hoặc không liền mạch trong giọng nói.
Những vấn đề về âm thanh này thường không phải do lỗi của camera hay thiết bị, mà là do quá trình tạo deepfake không hoàn hảo. Người tạo deepfake có thể đã bỏ qua bước kiểm tra kỹ lưỡng chất lượng âm thanh, khiến cho video bộc lộ những điểm yếu rõ rệt, báo hiệu rằng đó là một sản phẩm kỹ thuật số được tạo ra một cách giả mạo.
6. Tương tác kém với vật thể xung quanh
Công nghệ AI vẫn còn nhiều hạn chế trong việc mô phỏng cách con người tương tác tự nhiên với các vật thể trong môi trường. Ví dụ điển hình là vụ deepfake ảnh Giáo hoàng mặc áo khoác phong cách Balenciaga. Dù bức ảnh có vẻ thuyết phục, nhưng lại có một dấu hiệu rõ ràng cho thấy nó là giả: chiếc thánh giá của ông trông giống một chiếc túi hơn là một sợi dây chuyền, và phần trung tâm áo khoác lại giống một chiếc đai cử tạ.
Hãy luôn chú ý đến các tương tác kém tự nhiên khác với vật thể mà thoạt nhìn có vẻ rõ ràng hơn. Chẳng hạn, chiếc mũ hoặc kính của người trong deepfake có thể trông không vừa vặn hoặc bất thường. Quan sát cách họ tương tác với bàn, đồ ăn và mọi thứ xung quanh. Nếu các vật thể có vẻ không gắn liền hoặc không phản ứng đúng cách với chuyển động của nhân vật, đó là một dấu hiệu cảnh báo mạnh mẽ rằng bạn đang xem một deepfake.
Deepfake ngày càng trở nên phổ biến và tinh vi, khiến việc phân biệt thật giả trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, với 6 phương pháp đơn giản trên, bạn hoàn toàn có thể trang bị cho mình khả năng nhận diện các hình ảnh hoặc video deepfake. Hãy luôn cảnh giác và chú ý đến những dấu hiệu bất thường. Nếu bất cứ điều gì trông khác biệt so với cách một người bình thường tương tác hoặc phản ứng, hãy xem đó là một tín hiệu đáng ngờ. Đừng quên truy cập Thuthuathot.com thường xuyên để cập nhật thêm nhiều kiến thức công nghệ hữu ích khác, bảo vệ bản thân và cộng đồng trong thế giới số đầy biến động!
