Máy tính cá nhân của bạn đã đồng hành cùng bạn nhiều năm, nhưng gần đây lại trở nên ì ạch, chậm chạp trong các tác vụ hàng ngày? Bạn đang tự hỏi liệu đã đến lúc phải sắm một chiếc PC mới toanh để nâng cao hiệu suất? Đừng vội! Rất có thể, vấn đề không nằm ở tuổi tác của chiếc máy tính, mà là ở tốc độ lưu trữ dữ liệu của nó. Với một chiếc ổ cứng SSD NVMe tốc độ cao, bạn hoàn toàn có thể thổi luồng sinh khí mới vào chiếc PC cũ kỹ, giúp nó khởi động trong vài giây và chạy các ứng dụng mượt mà như thuở ban đầu, mà không cần phải chi hàng chục triệu đồng cho một dàn máy mới.
PC Cũ Của Bạn Thực Ra Không Hề Lỗi Thời—Chỉ Là Tốc Độ Lưu Trữ Quá Chậm Chạp
Nếu bạn đang sở hữu một chiếc máy tính được sản xuất vào khoảng năm 2018 hoặc 2019, thì tuổi đời của nó có lẽ không phải là nguyên nhân chính gây ra tình trạng chậm chạp. Hầu hết các máy tính được lắp ráp sau năm 2015 đều được trang bị bộ xử lý đủ mạnh cho các tác vụ hàng ngày, bao gồm lướt web, xem phim trực tuyến, làm việc văn phòng và thậm chí là chơi game ở mức độ nhất định.
Vấn đề thực sự có thể nằm ở ổ cứng lưu trữ của bạn. Trong khi CPU và RAM của máy vẫn đang chờ đợi, thì chiếc ổ cứng cũ kỹ của bạn—dù là ổ HDD truyền thống hay một chiếc SSD SATA đời đầu—đang phải vật lộn để theo kịp. Điều này tạo ra một “nút thắt cổ chai” (bottleneck) nghiêm trọng, khiến toàn bộ hệ thống trở nên ì ạch, dù các linh kiện khác vẫn hoàn toàn có khả năng xử lý tốt.
Khi tốc độ lưu trữ chậm, mọi thứ trên máy tính đều trở nên chậm chạp. Máy tính của bạn mất nhiều thời gian để khởi động, và việc mở các ứng dụng hay chuyển đổi giữa các chương trình đòi hỏi sự kiên nhẫn. Nhiều người thường lầm tưởng rằng bộ xử lý của họ đã lỗi thời hoặc cần thêm RAM, nhưng lại bỏ qua khả năng ổ cứng không thể cung cấp dữ liệu đủ nhanh. Các ổ cứng HDD truyền thống là “thủ phạm” tồi tệ nhất, nhưng ngay cả các ổ SSD SATA cũ, so với ổ NVMe, cũng có thể tạo ra những độ trễ đáng kể. Đây chính là lý do tại sao việc nâng cấp ổ cứng có thể mang lại hiệu quả tương đương, nếu không muốn nói là vượt trội, so với việc nâng cấp RAM. Trong khi một CPU mới có thể tăng tốc các tác vụ cụ thể, thì một ổ cứng tốc độ cao hơn sẽ cải thiện mọi hoạt động bạn thực hiện trên máy tính.
Tại Sao NVMe Lại Vượt Trội Hơn Hẳn SSD SATA Hiện Tại Của Bạn?
Nếu bạn đang sử dụng ổ cứng SSD SATA, bạn có thể nghĩ rằng mình đã đạt được hiệu suất tốt nhất, nhưng thực tế không phải vậy.
Ổ cứng NVMe kết nối trực tiếp với CPU của bạn thông qua các làn PCIe, bỏ qua các kết nối SATA cũ kỹ. Điều này loại bỏ các trung gian, tạo ra một đường truyền dữ liệu nhanh hơn rất nhiều. Trong khi tốc độ tối đa của SATA chỉ khoảng 600 MB/s, thì ngay cả các ổ NVMe cơ bản cũng dễ dàng đạt 3.500 MB/s, và một ổ NVMe PCIe 4.0 có thể đọc dữ liệu ở tốc độ lên tới 7.000 MB/s.
Kết quả kiểm tra tốc độ đọc ghi của ổ cứng NVMe bằng CrystalDiskMark
Tuy nhiên, những con số tốc độ thô chưa nói lên toàn bộ câu chuyện. Sự khác biệt thực sự nằm ở độ trễ (latency), tức là tốc độ phản hồi của ổ đĩa khi nhận các yêu cầu về tệp nhỏ. Đây chính là điều bạn thực sự cảm nhận được trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Khi bạn nhấp vào một ứng dụng, máy tính sẽ thực hiện hàng trăm yêu cầu tệp nhỏ. NVMe xử lý các tác vụ này gần như ngay lập tức, trong khi ổ SATA tạo ra những độ trễ nhỏ tích lũy dần theo thời gian. Kết quả là hiệu suất tổng thể mượt mà hơn trên tất cả các tác vụ liên quan đến lưu trữ.
Ổ NVMe cũng sử dụng ít tài nguyên hệ thống hơn vì chúng không phụ thuộc vào bộ điều khiển SATA. Ngoài ra, khi phần mềm ngày càng đòi hỏi nhiều tài nguyên hơn, NVMe cung cấp cho bạn không gian để phát triển. Nếu bạn không chắc liệu máy tính của mình có hỗ trợ NVMe hay không, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ để xem bạn có đúng loại kết nối hay không.
Bạn Không Cần Mua Ổ Cứng NVMe Đắt Tiền Nhất
Thật lòng mà nói, đừng bị cuốn vào các chiến dịch quảng cáo thổi phồng. Bạn không cần ổ NVMe nhanh nhất hoặc đắt nhất để thấy được những cải thiện vượt bậc. Thay vào đó, điểm tối ưu nằm ở một ổ M.2 PCIe 4.0 X4 dung lượng 1TB, vì các ổ NVMe 1TB thường có mức giá mỗi gigabyte thấp nhất.
Người dùng đang cầm ổ cứng SSD NVMe Samsung 990 Pro M.2
Bạn thường có thể tìm thấy một ổ đĩa như vậy từ các thương hiệu uy tín, với mức giá phải chăng. Những ổ đĩa này mang lại hiệu suất tuyệt vời mà không có các tính năng cao cấp không cần thiết mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng. Dưới đây là giải thích các thông số kỹ thuật chính của ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB:
- M.2: Loại đầu nối vật lý và yếu tố hình thức (thiết kế nhỏ gọn, dạng thanh).
- PCIe: Giao thức giao tiếp kết nối với bo mạch chủ của bạn.
- 4.0: Thế hệ PCIe (phiên bản mới hơn có băng thông cao hơn).
- X4: Sử dụng bốn làn PCIe để truyền dữ liệu (tối đa cho các ổ đĩa tiêu dùng).
- 1TB: Dung lượng lưu trữ (1.000 GB).
Phiên bản PCIe quyết định tốc độ dữ liệu có thể truyền giữa ổ đĩa và bo mạch chủ của bạn. Ổ PCIe 4.0 nhanh hơn ổ PCIe 3.0 nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ. Dưới đây là bảng phân tích tốc độ của các phiên bản PCIe khác nhau:
- PCIe 3.0 X4: Tiêu chuẩn cũ hơn, tốc độ tối đa khoảng 3.500 MB/s.
- PCIe 4.0 X4: Tiêu chuẩn được sử dụng phổ biến nhất hiện nay, tốc độ tối đa khoảng 7.000 MB/s.
- PCIe 5.0 X4: Tiêu chuẩn mới nhất, tốc độ tối đa khoảng 14.000 MB/s (rất đắt, lợi ích thực tế tối thiểu).
Các ổ M.2 có nhiều kích cỡ khác nhau, với các con số biểu thị chiều rộng và chiều dài tính bằng milimet. Có bốn yếu tố hình thức M.2 phổ biến:
- 2242: Kích thước nhỏ gọn (rộng 22mm, dài 42mm).
- 2260: Phiên bản ngắn hơn (rộng 22mm, dài 60mm).
- 2280: Phổ biến nhất (rộng 22mm, dài 80mm).
- 22110: Phiên bản dài hơn (rộng 22mm, dài 110mm, hiếm gặp trong PC tiêu dùng).
Hầu hết các bo mạch chủ máy tính để bàn và laptop đều sử dụng yếu tố hình thức 2280, vì vậy đây là lựa chọn an toàn nhất trừ khi bạn cần một ổ đĩa ngắn hơn.
Nếu bạn mua ổ đĩa có dung lượng lớn hơn 1TB, hãy cân nhắc sử dụng tản nhiệt, vì các ổ đĩa lớn hơn sẽ tạo ra nhiều nhiệt hơn trong các tác vụ nặng. Một bộ tản nhiệt cho M.2 NVMe giúp duy trì nhiệt độ ổn định, cho phép bạn đạt được hiệu suất tốt hơn từ ổ SSD NVMe của mình.
Ngoài dung lượng, hãy bỏ qua các mẫu “gaming” hoặc “pro” trừ khi bạn có nhu cầu cụ thể. Những ổ đĩa này thường có giá cao hơn 50% chỉ để đổi lấy những cải thiện nhỏ mà bạn sẽ không nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày. Sự khác biệt giữa một ổ đĩa tầm trung tốt và một ổ cao cấp là không đáng kể đối với các tác vụ thông thường. Quan trọng hơn, điều thực sự quan trọng là hiệu suất ổn định trên các kích thước tệp khác nhau và hoạt động đáng tin cậy theo thời gian. Một ổ đĩa tầm trung vững chắc từ Samsung, Western Digital, hoặc Crucial sẽ phục vụ bạn tốt hơn một mẫu quá đắt.
Khi Nào Nâng Cấp Này Đem Lại Hiệu Quả Nhất?
Việc nâng cấp ổ cứng lên NVMe mang lại hiệu quả cao nhất trong một số tình huống cụ thể. Nếu PC của bạn được sản xuất từ năm 2016 trở đi và cảm thấy ì ạch dù có cấu hình khá, một ổ NVMe có thể sẽ giải quyết được vấn đề của bạn.
Các máy tính vẫn đang chạy ổ cứng HDD truyền thống sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt nhất. Nếu bạn chuyển từ HDD sang NVMe, sự khác biệt có thể là “một trời một vực” khi thời gian khởi động giảm từ vài phút xuống còn vài giây, và các ứng dụng khởi chạy gần như ngay lập tức. Điều tuyệt vời nhất là bạn không cần phải cài đặt lại mọi thứ từ đầu. Bạn có thể sao chép (clone) toàn bộ dữ liệu từ ổ cứng cũ sang ổ SSD mới và giữ nguyên tất cả chương trình cũng như tệp tin của mình. Laptop đặc biệt lý tưởng cho việc nâng cấp này vì bạn thường không thể dễ dàng nâng cấp CPU hoặc thêm RAM. Việc thay thế ổ cứng bằng NVMe mang lại một cú hích hiệu suất đáng kể mà không phức tạp như việc thay đổi các phần cứng lớn.
Khe cắm và vị trí lắp đặt ổ cứng SSD trên laptop Tecno Megabook T1
Khi Nào Bạn Nên Cân Nhắc Nâng Cấp Khác Trước?
Một số tình huống đòi hỏi các ưu tiên nâng cấp khác. Các hệ thống cũ hơn năm 2016 thường không có khe M.2, khiến việc nâng cấp NVMe là không thể. Trong khi đó, các PC có dưới 8GB RAM có lẽ nên ưu tiên giải quyết vấn đề bộ nhớ trước, vì bạn sẽ gặp phải các nút thắt cổ chai ở những phần khác.
Và nếu máy tính của bạn đã chạy ổ NVMe, bạn sẽ không thấy nhiều cải thiện. Điều tương tự cũng đúng đối với các CPU quá cũ, chúng có thể vẫn ì ạch ngay cả với ổ cứng tốc độ cao hơn, vì bộ xử lý trở thành yếu tố giới hạn.
Tuy nhiên, nếu bạn đang có ngân sách eo hẹp, đừng bỏ qua việc nâng cấp lên SSD SATA—nó vẫn mang lại lợi ích lớn so với ổ cứng HDD truyền thống. Với chi phí thấp, bạn có thể biến một chiếc máy tính ì ạch thành một cỗ máy phản hồi nhanh và hiện đại trở lại. Đôi khi, những nâng cấp đơn giản nhất thực sự tạo ra sự khác biệt lớn nhất.
