Trong suốt thời gian dài, tôi đã tin dùng Notion để quản lý ghi chú có cấu trúc, theo dõi dự án và lưu trữ các thông tin quan trọng khác. Tuy nhiên, khi càng đẩy Notion đến giới hạn, tôi càng cảm thấy nó trở nên cồng kềnh và chậm chạp. Sau nhiều cân nhắc, tôi đã quyết định chuyển sang Obsidian vào năm ngoái, và thực sự rất hài lòng với lựa chọn này.
Dưới đây là 7 lý do chính khiến tôi nhận thấy Obsidian là một ứng dụng ghi chú mạnh mẽ và phù hợp hơn với nhu cầu của mình, đặc biệt là với những người dùng công nghệ mong muốn sự linh hoạt, tốc độ và quyền kiểm soát dữ liệu tối đa.
1. Truy Cập Ngoại Tuyến Hoàn Toàn và Ổn Định
Notion là một ứng dụng ghi chú hoàn toàn dựa trên đám mây, có nghĩa là tất cả các ghi chú của bạn được lưu trữ trên máy chủ của họ. Mặc dù cách tiếp cận này cho phép bạn đăng nhập vào tài khoản Notion trên bất kỳ thiết bị nào và truy cập ghi chú một cách dễ dàng, nhưng nó phải đánh đổi bằng khả năng truy cập ngoại tuyến. Vì ghi chú của bạn nằm trực tuyến trên máy chủ của Notion, bạn luôn cần kết nối internet để truy cập hoặc chỉnh sửa chúng.
Bạn có thể sử dụng Notion ngoại tuyến ở một mức độ nào đó bằng cách mở ghi chú cần truy cập khi có mạng và giữ ứng dụng hoặc tab trình duyệt mở trong nền. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn một số vấn đề. Thứ nhất, bạn chỉ có thể truy cập một ghi chú duy nhất. Thứ hai, nó đi kèm với rủi ro mất các thay đổi chưa được đồng bộ hóa, có thể do kết nối internet không ổn định hoặc vô tình đóng ứng dụng/tab trình duyệt.
Ứng dụng Notion trên máy Mac hiển thị thông báo không có kết nối internet, minh họa nhược điểm truy cập ngoại tuyến.
Ngược lại, Obsidian áp dụng phương pháp ưu tiên cục bộ (local-first), theo đó tất cả các ghi chú trong vault (kho ghi chú) của bạn được lưu trữ cục bộ trên thiết bị của bạn theo mặc định. Sau đó, bạn cần thiết lập đồng bộ hóa để đảm bảo ghi chú của mình khả dụng trên tất cả các thiết bị và có thể được truy cập hoặc chỉnh sửa mà không bị gián đoạn. Tôi thích cách tiếp cận này hơn vì nó cho phép tôi truy cập các ghi chú hiện có và tạo ghi chú mới ngay cả khi tôi đang di chuyển hoặc ở nơi có kết nối internet kém tin cậy.
2. Quyền Sở Hữu Dữ Liệu và Tính Riêng Tư Được Đảm Bảo
Vì vault Obsidian của bạn chủ yếu nằm trên bộ nhớ cục bộ của thiết bị, bạn có toàn quyền kiểm soát ai có thể truy cập ghi chú của mình. Điều này khá yên tâm đối với những người dùng có một số ghi chú chứa thông tin cá nhân trong vault của mình, vì bạn có thể yên tâm rằng dữ liệu của mình sẽ không tự động tải lên các máy chủ bên ngoài trừ khi bạn tự thiết lập điều đó.
Nói về việc đồng bộ hóa, bạn phải đưa ghi chú của mình lên mạng nếu muốn chúng có thể truy cập được trên tất cả các thiết bị. Bạn có thể làm điều đó theo một vài cách. Phương pháp dễ nhất là đăng ký Obsidian Sync, một dịch vụ trả phí tự động đồng bộ hóa ghi chú giữa vault của bạn và máy chủ của Obsidian. Ngoài ra, nếu bạn muốn một giải pháp miễn phí, bạn có thể đặt vault Obsidian của mình vào một thư mục trên dịch vụ đám mây của bên thứ ba như Dropbox hoặc Google Drive và đồng bộ hóa. Hoặc bạn có thể tự lưu trữ (self-host) trên máy chủ riêng để kiểm soát tốt hơn.
Màn hình cài đặt plugin Remotely Save trong Obsidian trên máy Mac, minh họa cách người dùng tự kiểm soát đồng bộ dữ liệu.
Trước đây tôi thường dựa vào Dropbox và plugin Remotely Save để giữ cho các ghi chú Obsidian của tôi được đồng bộ hóa trong thời gian dài. Nhưng gần đây tôi đã thiết lập một máy chủ tại nhà để tự lưu trữ một loạt thứ, và bây giờ tôi cũng sử dụng nó để lưu trữ ghi chú Obsidian của mình. Cách tiếp cận này mang lại cho tôi quyền sở hữu hoàn toàn các ghi chú của mình, cung cấp quyền riêng tư tốt hơn và sự tự tin để lưu trữ thông tin cá nhân trong vault Obsidian một cách an toàn.
3. Hiệu Suất Nhanh Vượt Trội và Phản Hồi Tức Thì
Một nhược điểm đáng chú ý khác của việc không có chế độ ngoại tuyến hoàn chỉnh là hiệu suất giảm sút. Bởi vì Notion lưu trữ ghi chú của bạn trên máy chủ của họ, bạn cần một kết nối internet ổn định để truy cập và chỉnh sửa chúng.
Tuy nhiên, có những lúc bạn có thể có kết nối chậm hoặc không ổn định. Khi điều này xảy ra, việc tải các trang – đặc biệt là các trang phức tạp (với nhiều yếu tố) hoặc những trang có cơ sở dữ liệu lớn – có thể mất thêm vài giây, dẫn đến trải nghiệm kém phản hồi hơn.
Điều này không xảy ra với Obsidian. Cách tiếp cận ưu tiên ngoại tuyến của nó cho phép bạn truy cập ghi chú ngay lập tức ngay khi bạn mở ứng dụng, bất kể kết nối internet của bạn tốt hay xấu. Điều này có nghĩa là thời gian chờ đợi ít hơn và điều hướng giữa các ghi chú nhanh hơn, khiến nó trở nên lý tưởng cho những ai coi trọng tốc độ và quy trình làm việc không bị gián đoạn.
Một bảng dữ liệu hiển thị trong ghi chú Obsidian trên máy Mac, thể hiện khả năng xử lý nhanh và hiệu quả của ứng dụng.
Bên cạnh đó, một điều khác có lợi cho Obsidian là nó có các ứng dụng phản hồi cao trên tất cả các nền tảng. Chắc chắn, nhiều người sẽ thấy giao diện của ứng dụng kém hiện đại hơn Notion, nhưng tôi không ngại đánh đổi điều đó để có hiệu suất tốt hơn.
4. Hỗ Trợ Markdown Toàn Diện
Như đã đề cập, Obsidian lưu trữ ghi chú của bạn dưới dạng tệp Markdown (.md) để tạo điều kiện di chuyển và truy cập trên các ứng dụng hoặc công cụ ghi chú khác hỗ trợ Markdown. Nhưng đó không phải là tất cả: việc hỗ trợ Markdown hoàn chỉnh có nghĩa là bạn có thể định dạng và tạo kiểu ghi chú nhanh hơn và hiệu quả hơn nhiều.
Tôi thấy điều này thực sự hữu ích khi tôi làm việc với các ghi chú dài hoặc có cấu trúc, vì nó hợp lý hóa quá trình ghi chú và chỉnh sửa, giúp tôi không phải lo lắng về việc áp dụng định dạng cho từng yếu tố một cách riêng biệt. Bắt đầu với Markdown có thể cảm thấy khó khăn, đặc biệt nếu đây là lần đầu tiên bạn sử dụng. Nhưng một khi bạn đã quen, sẽ không có đường lui.
Ghi chú được viết bằng cú pháp Markdown trong Obsidian trên máy Mac, minh họa khả năng định dạng mạnh mẽ và hiệu quả.
Ngược lại, Notion cung cấp hỗ trợ Markdown hạn chế. Mặc dù nó có thể hiển thị một số yếu tố được định dạng Markdown, nhưng bạn không thể sử dụng nó một cách rõ ràng để thêm tất cả các loại nội dung vào một trang, cũng như không thể định dạng ghi chú đúng cách vì không có cách nào để xem hoặc chỉnh sửa mã nguồn Markdown thô. Do đó, bạn phải dựa vào menu hoặc phím tắt để định dạng ghi chú của mình, điều này kém hiệu quả hơn nhiều so với việc sử dụng Markdown.
5. Tổ Chức Ghi Chú Linh Hoạt Theo Cấu Trúc Thư Mục
Việc tổ chức ghi chú trên Notion được xây dựng xung quanh các trang, nghĩa là nó coi mỗi ghi chú trong không gian làm việc của bạn như một trang. Bạn có thể tạo bao nhiêu trang tùy thích. Ngoài ra, bạn còn có khả năng tạo các trang con khi muốn mô phỏng cấu trúc ghi chú phân cấp. Mặc dù sự linh hoạt này cho phép ghi chú sâu, liên kết với nhau, nhưng nó giữ nội dung của bạn bị giới hạn trong nền tảng.
Trong khi đó, Obsidian dựa vào hệ thống tổ chức dựa trên thư mục, giống như hệ thống tệp trên máy tính. Bạn có khả năng tạo bao nhiêu thư mục trong vault của mình tùy thích, có thể được chia nhỏ hơn nữa thành các thư mục con. Bất kỳ ghi chú nào bạn tạo về cơ bản là một tệp bên trong một trong các thư mục này.
Cấu trúc thư mục rõ ràng trong ứng dụng Obsidian trên máy Mac, cho thấy hệ thống tổ chức ghi chú trực quan và dễ quản lý.
Tôi thấy cách tiếp cận của Obsidian tốt hơn ở đây vì một số lý do. Thứ nhất, vì ghi chú của bạn về cơ bản là các tệp, nên dễ dàng di chuyển chúng giữa các thư mục con và thư mục. Thứ hai, nó cho phép bạn tạo các thư mục chuyên dụng cho các dự án khác nhau, để bạn có thể giữ tất cả các ghi chú liên quan ở một nơi và từ đó, tìm và quản lý chúng dễ dàng. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, bởi vì những ghi chú này về cơ bản là các tệp Markdown, nó làm cho quá trình di chuyển chúng sang các ứng dụng hoặc nền tảng ghi chú khác hỗ trợ Markdown trở nên khá đơn giản.
6. Chế Độ Xem Đồ Thị (Graph View) Độc Đáo
Graph View là một tính năng nổi bật trong Obsidian. Về cơ bản, nó tạo ra một bản đồ trực quan về mối quan hệ giữa các ghi chú khác nhau trong vault của bạn để cung cấp cái nhìn tổng quan về cách các ghi chú của bạn được kết nối với nhau. Mỗi ghi chú trong biểu đồ xuất hiện dưới dạng một vòng tròn (hoặc nút), với các đường chạy giữa các ghi chú biểu thị các liên kết.
Chế độ xem đồ thị (Graph View) của một kho ghi chú trong Obsidian trên máy Mac, minh họa mối liên hệ trực quan giữa các ghi chú.
Cách tiếp cận này giúp dễ dàng xem cách các ghi chú và chủ đề khác nhau trong vault của bạn có liên quan. Bằng cách đó, bạn có thể dễ dàng và nhanh chóng phát hiện các ghi chú “mồ côi” (không có liên kết) và kết nối chúng với các ghi chú liên quan nếu cần. Graph View cũng giúp bạn tìm ra những khoảng trống trong kiến thức và hiển thị nội dung trùng lặp để bạn có thể thực hiện các hành động cần thiết để tinh chỉnh cơ sở kiến thức của mình.
Notion, so với Obsidian, thiếu hỗ trợ cho Graph View. Mặc dù bạn có thể sử dụng một số cách giải quyết nhất định để có được biểu diễn trực quan về các kết nối giữa các ghi chú của mình, nhưng chúng khá tẻ nhạt và không có cách nào có thể bắt chước trải nghiệm bạn có được với Obsidian. Khi tôi chuyển đổi, tôi không mong đợi Graph View sẽ tạo ra nhiều khác biệt ban đầu, nhưng sau khi sử dụng nó, giờ đây tôi thấy nó vô giá để tổ chức các ghi chú trong vault của mình.
7. Khả Năng Tùy Chỉnh Sâu Rộng Với Kho Plugin Khổng Lồ
Obsidian đi kèm với một bộ tính năng mở rộng theo mặc định. Tuy nhiên, nó không dừng lại ở đó. Ứng dụng cũng hỗ trợ các plugin, cho phép bạn mở rộng chức năng của nó hơn nữa. Bạn thậm chí có thể tìm thấy các tiện ích mở rộng để tùy chỉnh giao diện tổng thể của vault theo sở thích của mình, nếu bạn muốn làm điều đó.
Bạn sẽ tìm thấy hai loại plugin trong Obsidian: Plugin Core và Plugin Cộng đồng. Plugin Core được phát triển và duy trì bởi nhóm Obsidian, trong khi Plugin Cộng đồng được phát triển bởi các nhà phát triển bên thứ ba và cho phép bạn làm những điều mà theo mặc định không thể.
Giao diện tab Cộng đồng Plugins (Community Plugins) trong Obsidian trên máy Mac, thể hiện sự đa dạng và phong phú của kho tiện ích mở rộng.
Một số Plugin Core mà tôi đã bật bao gồm Word Count để hiển thị số từ trong thanh trạng thái, Backlinks để hiển thị các liên kết từ các tệp khác đến tệp hiện tại, Command Palette để nhanh chóng truy cập và kích hoạt các lệnh thiết yếu, Web Viewer để mở các liên kết web bên trong Obsidian, và File Recovery để dễ dàng khôi phục các thay đổi đối với một tệp khi cần.
Tương tự, tôi dựa vào rất nhiều Plugin Cộng đồng. Một vài cái tên đáng chú ý bao gồm Advanced Tables để cải thiện định dạng và thao tác bảng, Editing Toolbar để thêm thanh công cụ được sửa đổi với tất cả các công cụ thiết yếu ở đầu màn hình, và Homepage để có một bảng điều khiển tùy chỉnh cho vault của bạn mà bạn được chào đón mỗi khi mở ứng dụng.
Tôi cũng không thể sống thiếu những plugin này: Kanban để tạo bảng kanban, Find Orphaned Files and Broken Links để tìm các tệp và liên kết bị bỏ rơi trong vault, Excalidraw để tạo sơ đồ, và Mind Map để hiển thị ghi chú Markdown dưới dạng bản đồ tư duy.
Thư viện plugin của Obsidian liên tục mở rộng, cho phép bạn nâng cao và cá nhân hóa trải nghiệm của mình trên nền tảng, để bạn có thể tận dụng tối đa nó. Trong khi đó, việc thiếu hỗ trợ plugin trên Notion là một hạn chế lớn, vì nó có nghĩa là bạn bị giới hạn ở các chức năng có sẵn theo mặc định — trừ khi Notion thêm các chức năng mới — đây là một điểm yếu lớn đối với tôi.
Đó là những lý do chính khiến tôi thấy Obsidian là một ứng dụng ghi chú tốt hơn cho nhu cầu của mình. Ngoài những điều này, tôi cũng thích Obsidian vì nó hỗ trợ chế độ xem chia đôi màn hình, giúp đơn giản hóa việc xem và làm việc trên các ghi chú khác nhau cùng một lúc, và thực tế là, không giống như Notion, gói miễn phí của nó cung cấp quyền truy cập vào gần như toàn bộ bộ tính năng.
Mặc dù vậy, tôi vẫn ngưỡng mộ một số chức năng trong Notion, như hệ thống cơ sở dữ liệu siêu linh hoạt, thư viện mẫu phong phú và tích hợp toàn diện với bên thứ ba. Tôi rất muốn Obsidian mang những điều này vào, vì điều đó sẽ khiến nó trở thành một công cụ mạnh mẽ hơn nữa.
