Internet chậm là một vấn đề gây khó chịu và có vẻ như bạn đã thử mọi cách để khắc phục. Tuy nhiên, vẫn còn một giải pháp tiềm năng mà có thể bạn chưa nghĩ đến: thay đổi cài đặt DNS (Domain Name System). Việc điều chỉnh máy chủ DNS trên bộ định tuyến Wi-Fi hoặc trên máy tính cá nhân có thể ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ kết nối internet của bạn. Câu hỏi đặt ra là, bạn nên thay đổi chúng trên thiết bị nào để đạt hiệu quả tối ưu nhất? Bài viết này của Thuthuathot.com sẽ đi sâu phân tích để giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp.
Tại sao vị trí thay đổi DNS lại quan trọng?
Mỗi khi bạn truy cập một trang web hoặc một dịch vụ trực tuyến, thiết bị của bạn sẽ gửi yêu cầu đến một máy chủ DNS để dịch tên miền (ví dụ: thuthuathot.com) thành địa chỉ IP tương ứng. Quá trình tra cứu này diễn ra chỉ trong vài mili giây, nhưng nếu máy chủ DNS của bạn phản hồi chậm, ngay cả một kết nối internet tốc độ cao cũng có thể mang lại cảm giác ì ạch. Bằng cách chuyển đổi từ DNS mặc định của nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) sang một máy chủ DNS uy tín và nhanh hơn, bạn có thể cải thiện đáng kể thời gian tra cứu địa chỉ.
Kết quả kiểm tra tốc độ phản hồi DNS của Cloudflare trên một công cụ benchmark
Tác động của việc này là có thật: một máy chủ DNS chậm có thể cộng thêm hàng trăm mili giây vào thời gian tải của mỗi trang web. Điều này sẽ trở nên đáng kể nếu bạn thường xuyên mở nhiều tab hoặc truyền phát nội dung video chất lượng cao.
Bạn có thể cài đặt DNS ở hai vị trí chính:
- Trên Router (Bộ định tuyến): Tất cả các thiết bị kết nối vào mạng Wi-Fi của bạn sẽ sử dụng máy chủ DNS mà bạn đã chọn trên router, trừ khi bạn thiết lập ghi đè trên từng thiết bị cụ thể.
- Trên từng thiết bị riêng lẻ: Chỉ máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng đó mới sử dụng máy chủ DNS bạn đã chọn; các thiết bị khác vẫn sẽ dùng cài đặt DNS mặc định của router.
Bộ định tuyến của bạn đóng vai trò là “người điều phối” lưu lượng cho toàn bộ mạng gia đình. Nếu bạn cài đặt DNS trên router, mọi thiết bị trong nhà đều được hưởng cùng một chế độ xử lý. Tuy nhiên, việc cài đặt DNS trực tiếp trên máy tính sẽ bỏ qua DNS của router và giao tiếp trực tiếp với máy chủ DNS bạn đã chọn. Sự khác biệt này có thể quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị khác nhau hoặc sử dụng mạng cho các tác vụ đòi hỏi băng thông cao như truyền phát trực tuyến hay duyệt web chuyên sâu. Một máy chủ DNS chậm có thể gây trễ khi truy cập các trang web và dịch vụ.
So sánh hiệu suất DNS: Router hay Máy tính – Đâu mang lại tốc độ internet nhanh hơn?
Để kiểm tra xem cấu hình nào cung cấp khả năng phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng lệnh Resolve-DnsName của Microsoft trong PowerShell và tạo một kịch bản tự động hóa để đo thời gian tra cứu của các trang web tôi truy cập thường xuyên nhất, bao gồm YouTube, Netflix, Twitch, Gmail và một số trang khác. Tôi đã thử nghiệm cả thời gian tra cứu ban đầu (khi chưa có bộ nhớ đệm) và tra cứu lặp lại (khi đã có bộ nhớ đệm) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai cách cài đặt. Trong các thử nghiệm này, tôi sử dụng Google Public DNS (8.8.4.4) vì đây là một trong những nhà cung cấp DNS lớn và có kết nối tốt nhất.
Tốc độ kết nối ban đầu
Biểu đồ so sánh tốc độ tra cứu DNS ban đầu giữa cài đặt trên router và trên máy tính cá nhân
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính cá nhân của tôi luôn dẫn đến thời gian tra cứu nhanh hơn. Dữ liệu thử nghiệm đã chứng minh điều này. Ví dụ, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được cài đặt trên router, thời gian tra cứu thường dao động từ 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC, những tra cứu tương tự đã giảm xuống còn khoảng 58 đến 62 mili giây.
Để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần, tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên máy tính Windows của mình và khởi động lại dnsmasq trên router (một trình chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng). Sau một vài lần thử nghiệm, kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ nhanh hơn vài mili giây.
Nhìn chung, việc kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây thêm đó không tạo ra sự khác biệt đáng kể. Tôi không thể nhận thấy sự khác biệt khi duyệt các trang web trên trình duyệt, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên tải trang cũng mất những khoảng thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn đơn giản muốn có tốc độ DNS nhanh nhất có thể, việc cài đặt DNS trực tiếp trên PC sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu suất khi có bộ nhớ đệm (Cache)
Vậy điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi cơ chế bộ nhớ đệm DNS phát huy tác dụng? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể tỏa sáng, mặc dù không theo cách bạn mong đợi. Một khi địa chỉ của một trang web đã được lưu vào bộ nhớ đệm – dù là bởi router hay bởi Windows – các lần tra cứu lặp lại sẽ trở nên nhanh hơn rất nhiều.
Kết quả kiểm tra tốc độ tra cứu DNS khi đã có bộ nhớ đệm trên router và máy tính
Với router xử lý DNS và bật bộ nhớ đệm, thời gian tra cứu Google DNS đã giảm xuống thấp tới 10–14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, thời gian tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi chỉ còn 6–8 mili giây. Trên thực tế, cả hai cấu hình đều mang lại cảm giác cực kỳ nhanh chóng cho các lần truy cập lặp lại. Mặc dù việc cài đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn nhỉnh hơn DNS của router, nhưng khả năng lưu bộ nhớ đệm DNS từ tất cả các thiết bị trong mạng của router lại vượt trội hơn hẳn so với vài mili giây bạn nhận được khi cài đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách gom tất cả bộ nhớ đệm DNS trên router, tất cả các thiết bị khác đều được hưởng lợi từ các địa chỉ đã được phân giải mà không cần phải truy cập trang web thêm vài lần nữa.
Nhìn chung, mạng của bạn có thể sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian hơn khi cài đặt DNS trên router, đặc biệt là khi nói đến việc lưu bộ nhớ đệm các địa chỉ.
Trải nghiệm thực tế khi truyền phát trực tuyến và chơi game
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối đến một máy chủ hoặc trận đấu. Một khi bạn đã vào game, DNS gần như không đóng vai trò gì trong ping hoặc độ trễ của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc tìm trận đấu. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên chuyển đổi máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn tiết kiệm vài giây trong thời gian tìm trận và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như League of Legends và Dragon Nest. Việc thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện thời gian đăng nhập và tìm trận đấu, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt nào về ping hoặc độ mượt mà của trải nghiệm chơi game. Nếu bạn đang tìm cách giảm ping, hãy tập trung vào nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) và chất lượng kết nối của bạn, chứ không phải DNS.
Mỗi phương pháp ảnh hưởng đến các thiết bị của bạn như thế nào?
Khi bạn thay đổi cài đặt DNS, vị trí bạn thực hiện điều đó có thể định hình hiệu suất của mọi thiết bị trên mạng của bạn.
DNS trên Router: Cài đặt một lần, dùng cho mọi nơi
Cài đặt DNS trên router có nghĩa là mọi thiết bị trong nhà tôi, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một máy chủ DNS nhanh. Tôi không cần phải thao tác trên từng thiết bị, và khách ghé thăm cũng tự động nhận được trải nghiệm được cải thiện tương tự.
Cách tiếp cận này cũng ngăn các thiết bị quay trở lại sử dụng máy chủ DNS chậm của ISP. Hơn nữa, bộ nhớ đệm của router đã tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người trong mạng. Nếu một thành viên trong gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang đó cũng sẽ mở nhanh hơn đối với tôi, nhờ vào bộ nhớ đệm. Tuy nhiên, cũng có những đánh đổi:
- Không tùy chỉnh cho từng thiết bị: Máy tính chơi game của tôi không thể sử dụng một DNS chuyên dụng cho game trong khi phần còn lại của nhà sử dụng một nhà cung cấp ưu tiên quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS được lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm lại ngắn ngủi cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Dù vậy, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời.
DNS trên từng thiết bị: Nhiều quyền kiểm soát hơn, nhưng cũng nhiều công việc hơn
Cài đặt DNS trên từng thiết bị riêng lẻ cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV trong phòng khách của tôi sử dụng Google DNS hoặc Smart DNS để truyền phát trực tuyến, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS dựa trên việc tôi đang dùng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi tốc độ tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Nhưng việc thiết lập cũng tốn nhiều công sức hơn. Với hàng chục thiết bị, việc quản lý cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, sự lựa chọn giữa DNS trên toàn router và DNS trên từng thiết bị không chỉ là về tốc độ—mà còn là về mức độ kiểm soát bạn muốn và mức độ công việc bạn sẵn sàng bỏ ra để giữ cho mạng của mình hoạt động theo cách bạn mong muốn.
Cấu hình DNS nào phù hợp với bạn?
Người dùng đang thao tác trên điện thoại để truy cập hoặc cấu hình bộ định tuyến Wi-Fi
Vậy, cấu hình DNS nào là phù hợp với bạn? Về mặt tốc độ, bạn sẽ nhận được thời gian tra cứu DNS nhanh hơn khi cài đặt DNS trực tiếp trên PC của mình. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc truy cập router để lấy DNS, cho phép nó phân giải địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế về tốc độ này rất nhỏ đến mức bạn khó có thể cảm nhận được sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng kết hợp cả DNS cấp độ router và PC là cách tốt nhất để tối đa hóa những gì mạng của bạn có thể làm.
Cài đặt DNS trên router cung cấp cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh chóng, đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ phải cấu hình mọi thứ một lần, và đột nhiên điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều được hưởng lợi từ hiệu suất DNS và quyền riêng tư tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người, vì vậy cả gia đình sẽ có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web hoặc dịch vụ truyền phát yêu thích của họ.
Nhưng đó mới chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn sẽ mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để bỏ qua các nội dung bị giới hạn địa lý trên TV truyền phát trực tuyến của mình. Tôi không thể cài đặt DNS đặc biệt này trên router vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ cài đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn:
Mặc dù việc sử dụng DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa khu vực, nhưng điều này không nên là cài đặt mặc định cho tất cả các thiết bị trên mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận cài đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, những thiết bị đó có thể truy cập các chức năng nhất định, trong khi mọi thiết bị khác trong nhà bạn vẫn tiếp tục tận hưởng tốc độ của DNS đã được cài đặt trên router.
Một lợi thế lớn khác của việc cài đặt DNS trên máy tính là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có thể bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hoặc cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nghiệm nó trên PC trước, bạn có thể thử nghiệm mà không gây rủi ro cho phần còn lại của các thiết bị. Nếu có điều gì đó không hoạt động đúng, việc chuyển đổi lại rất dễ dàng – không cần phải khắc phục sự cố trên toàn bộ nhà.
Cách tiếp cận kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Bạn muốn bảo mật thêm trên máy tính xách tay làm việc của mình? Hãy cài đặt nó sử dụng một DNS chặn phần mềm độc hại. Bạn cần độ trễ thấp nhất để chơi game? Hãy hướng máy tính chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất mà bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác trong nhà vẫn được hưởng lợi từ cài đặt của router, và bạn không phải quản lý hàng tá cấu hình khác nhau.
Trên thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS cấp độ router và cấp độ thiết bị mang lại cho bạn những điều tốt nhất của cả hai thế giới: cải thiện rộng rãi cho mọi người và các tinh chỉnh mục tiêu ở nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, “chống tương lai” nhất để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn thực hiện – dù là truyền phát, chơi game, làm việc hay chỉ đơn giản là duyệt web.
